Dün 29 Şubat’tı. Genellikle insanlar o gün doğanlara 4 yılda bir doğum günü kutluyorlar diye hüzünle bakarlar,  ama böyle bir günde doğmuş 15 yaşındaki bir genç aslında 4 yaşındadır. Çünkü dört kez doğum günü kutlamıştır:) Biz eskiler doğum günü bilmediğimizden 29 Şubat’ın artık yılın bir eseri olduğunu, yani gökbilimin önemli bir konusu olduğunu biliriz. Google’da artık yıl diye araştırırsanız, hangi yıllarda Şubat’ın 29 günden ibaret olduğunu size söyleyecek bir çok sayfa bulursunuz. Fakat bunun hesabını öğrencilerimize yaptırmak çok kolaydır.

Konuya “Artık yıl olmasaydı ne olurdu?” diye bir soru ile başlarsanız biraz ilgi çekilebilir. Her yıl 365 gün olsaydı, bir gün gelecek Ocak ayında yazı yaşıyor olabilirdik. Yer’in yörüngesinde bulunduğu noktadan (örneğin ilkbahar noktası) iki geçişi arasındaki zamana “tropikal yıl” denir ve takvimlerimizde onu kullanırız.

Ayrıca 20 dakika daha uzun olan bir tane daha yıl tanımı vardır ki ona da “yıldız yılı” adı verilir. Yani uzaktaki bir yıldıza göre Yer’in Güneş çevresinde bir dolanımı için geçen süredir.

Kullandığımız tropikal yılın uzunluğu 365.242190419 gündür. Diğer bir deyişle 365 gün, 5 saat 48 dakika ve 45.2522 saniyedir. Yani Güneş çevresinde bir dolanma tam gün değil, yaklaşık 6 saat fazlası var. Bu yıl uzunluğundan hareketle neden 4’e bülünen yıllar artık yıl oluyor da 100’e bölünen yıllarda olmuyor ve son olarak 400’e bölünen yıllar da artık yıl oluyor, hesaplaması kolay.

Takvimin resmi tanımı bizde değil, yine ABD’de ve artık yılın tanımı buraya kadardır. Bu tanım yeterli mi yoksa 3.200 veya 4.000 yılda tekrar bir artık yıl olması veya olmaması gerekiyor mu?

Sevgilerimle…

Prof.Dr. Ethem DERMAN
TAMSAT