Menu

Lokal Mars Projesi (LMP) – 12.Bölüm

Yazı dizisinin şimdiye kadar olan bölümlerinde LMP için yapılan çalışmaları sizler için özetlemeye çalıştık. Tabi ki yapılanlar sadece üretimlerden ibaret değil. Tüm çalışma çıktısı alınmış dokümanlarla desteklendi ve kulüp üyelerinin çalışması için kendilerine gönderildi. Ekibin çalışmaya daha iyi konsantre olması adına tüm proje bir senaryo dahilinde gerçeklenmeye çalışıldı. Projenin gerçeklendiği uzay çalışmasında varsayılan gezegen olarak kızıl gezegen olarak da bilinen Mars gezegeni seçilmişti. Bu son makalede de sizlere niçin Mars araştırmalarının önemli olduğunu, LMP’deki senaryo gereği yer seçiminin nasıl yapıldığını ve görev senaryosunu anlatmak istedik.

Mars ve Mars ile ilgili uzay araştırmaları neden bizler için önemli?

1. Mars’ta Dünya dışında insanoğlu için ikinci bir yerleşim seçeneğinin gün geçtikçe artması,

2. Elde edilen bulgularda gezegenin bilimsel çalışmaların da desteğiyle yaşanabilir hale getirilebileceği öngörüsü,

3. Halen bu gezegene insanlı uçuşların gerçeklenmemiş olması sebebiyle yolculuk veya koloni çalışmalarında, oksijen ve besin üretiminde bir çok öngörülemeyen problemlerin ve tehlikenin varlığı,

4. Son zamanlarda adından sıkça söz edilerek toplumda farkındalık olan bu gezegen araştırmalarından elde edilen yaşamsal verilerin henüz çok yeni oluşu, inanılmaz derecede geniş çalışma ve araştırma alanlarına ihtiyaç durulması,

5. Özel bir firma tarafından desteklenen çalışmalar kapsamında Mars gönüllülerinin sayısının 200 bin kişiye ulaşmasındaki çekicilik ve Türkiye’den katılım olması ancak buna paralel olarak ülkemizde lise düzeyinde bilimsel bri araştırma projesinin bulunmaması,

6. Fen bilimlerine ilk adımı atan lise öğrencileri arasında bir uzay ve bilimsel araştırma bilincinin ve farkındalığının geliştirilmesi ve bu konudaki çalışmaların yetersizliği dikkate alınmıştır.

Resim-

Resim-1. Bunca emek bunca maliyet neden? İnsanoğlunun geleceği için!

Mars ile ilgili amatör bilim çalışmalarının öğrencilere katkısı nedir?

Makalenin başında da ifade edildiği gibi, eğitim ve öğretim için hedeflenen ortam ne kadar iyi gerçekleyebilir ise o denli katılımcıları içine çekebilmektedir. Nitekim birçok yerde uzay ile ilgili merak edilen hususlar arama motorlarından kolayca erişilebilmekte ancak yayınlanmış konular da sadece okuyucuyu bilgilendirmekle yetinmektedir. LMP ise katılımcı gençleri bizzat uygulamalı bilimin içine davet eden bir çalışma olarak planlanmıştır.

Furkan ÖZEN (TA7AOF)

Resim-2. YM7XKA – Giresun Keşap Anadolu Lisesi, Amatör Telsiz ve Uzay Haberleşme Teknolojileri Kulübü başkanı Furkan ÖZEN (TA7AOF)

Öğrencilere bu çalışma ile günlük yaşamlarında, okullarında gördükleri çok basit uygulamaların uzay şartlarında ne kadar zor ve emek sarf ederek yapılabildiğini göstermek de çalışmanın bir parçasıdır. Örneğin;

Saf su ile karıştırılmış toprak çözeltisinin pH seviyesinin ölçülmesi, öğretmenleri nezaretinde laboratuvarda çalışan bir öğrenci için beş dakikalık bir zaman dilimi, bir miktar saf su ve toprak örneğinin bir deney tüpünde karıştırılıp turnusol (pH) kağıdı ile ölçülmesinden ibarettir. Ancak bu kadar basit bir çalışma, milyonlarca kilometre uzakta tamamen oto-kontrol olarak hareket eden yarı robot bir uzay aracı ile yapılmaya çalışıldığında yapılan işlem adeta iğne ile kuyu kazmaktan ibarettir. Örneklerin doğru noktalardan alınması, robot kolun hesaplamaları, tamamen yazılımsal algoritma ile hareket eden iç sistemlerin doğru örneği hatasız bir şekilde ölçmesi, bunu Dünyaya rapor etmesi oldukça karmaşık bir dizi prosedürü de beraberinde getirmektedir.

Yukarıda anlatılan konuya benzer örneklerin tartışılması ve mevcut projede senaryo olarak öğrencilere verilmesi ile birlikte öğrencilerin karşılaşılabilecek sorunlar karşısında bilgi ve tecrübelerinin arttırılması, yaratıcı düşüncenin ortaya çıkarılması da LMP’nin AR-GE beklentileri arasındadır.

Bu projede öğrenciler uygulamalı çalışmalarda öğrenim gördükleri; fizik, kimya, biyoloji ve matematik derslerinde anlatılan teorik bir çok konuyu da uygulamaya tatbik etme imkanı bulmuşlardır.

LMP, bir başlık altında toplamda 3 ayrı sektörden oluşan ve uzun soluklu bir çalışma şeklinde planlanmıştır. Bunlar;

1. Mars habitat sistemi,
2. Mars astronot uzay elbisesi donanımı ve haberleşme sistemi,
3. Mars keşif aracı, komuta kontrol ve haberleşme sistemidir.

İlk iki çalışma başlatılmış, üçüncü çalışma ise halen devam etmektedir. Çalışmalar kapsamında kulüp üyeleri ile toplantılar yapılarak görevlerin yürütülebilmesi için hiyerarşik görev dağılımı yapılmıştır. Akabinde de her görev alanı için basılı dokümanlar hazırlanarak üyelere dağıtılmış ve teorik ön bilgi sahibi olmaları sağlanmıştır. Yapılan toplantılar ve toplantı bitiminde soru-cevap şeklindeki tartışmalarla da bu bilgiler pekiştirilmiştir. Öğrencilerimiz büyük bir özveri ile öğle tatillerini projeye ayırmış teneffüslerde de kısıtlı vakitlerine rağmen projenin gelişimi için büyük destek sağlamışlardır. Bu nedenle kendilerine buradan bir kez daha teşekkür ederim.

LMP’nin Genel Senaryosu Nedir?

Tarih 12 Aralık 2026… (Basından-1)

haber1Gelişmiş ülkelerin sahip olduğu uzay yarışında Türkiye önemli bir adım atmış ve çalışmalar ilk meyvelerini vermeye başlamıştır. Kısa zamanda birbirinin ardı sıra yapılan yörünge testleri başarılı geçen roket bilimcilerimiz son açıklamaları ile yeni bir heyecan yaratmıştır. İlk defa kamuoyuna açıklanan bilgide; “İlk uzun menzilli Türk uzay roketi Mızrak-1A’nın, inşasının iki yıl içerisinde tamamlanması ve insanlı Mars yolculuğuna hazır olması beklenmektedir. 52 metre boyunda, yaklaşık 214 ton ağırlığa ulaşması beklenen Mızrak-1A’nın, kullanılan yakıt hariç tamamen ülkenin önde gelen kuruluşları ile ortaklık kapsamında yerli imkanlarla ve yurt içinde üretimi planlanmıştır…”

Tarih 29 Ekim 2028… (Basından-2)

haber2Mızrak-1A, iki aylık gecikmenin ardından bugün Şile’de bulunan Malazgirt Fırlatma Üssü’nden Türkiye saati ile 07.00’da başarıyla fırlatıldı. Kalkışın  ardından, roket kademelerinin de sorunsuzca ayrıldığının gözlendiği ve 2 Türk Mars astronotunu taşıyan Mızrak-1A’nın 6 ay sürecek Mars yolculuğu başladığı bildirildi. Türk mühendislerinin Mızrak-1A roket motorları üzerinde uzun süren yorucu AR-Ge çalışmaları ve çalışmaları sonucunda 8,5 ay süren yolculuk süresi de 2,5 ay daha kısaltılmış oldu. Mızrak-1A, geçen yıl fırlatılan Anka-1 lojistik modülünün bulunduğu Akıncı Üssü alanına iniş yapacak. Modül ile buluşma sağlandıktan sonra iki astronot daha sonra üsse intikal edecek bilahare Uluslararası Mars Kolonisi’nin yakın yerleşim unsuru olarak görevine devam edecek…”

İniş ve Koloni Yerleşim Alanı

Senaryo gereği; MLP’de Mars gezegeninde varsayılan yerleşim yeri olarak; haritada Tharsis bölgesinin hemen doğusundan başlayıp, Mars ekvatorunda devam eden 4.000 km. uzunluğunda, 200 km. genişliğinde ve 7 km. derinliğindeki devasa kanyon sistemi olan “Valles Marineris” seçilmiştir. Kanyon, yukarıdaki haritanın sol tarafında görülmektedir.

Resim-

Resim- 3. Valles Marineris kanonunun genel görünümü.

httpv: //www.youtube.com/watch v = crsqzZNUXsY

Bu büyük ve derin vadiyi gözünüzde daha iyi canlandırabilmeniz açısından yukarıdaki videoyu izlemenizi öneririm.

Resim-

Resim-4. Valles Marineris yükselik-derinlik görünümü. (Image copyright © NASA/USGS)

Güneş sisteminde bilinen en büyük yarık sisteminin varsayılan yerleşim birimi olarak seçilmesi tesadüf değildir. Yer seçimi kulüp öğrencileri ile birlikte kendilerine verilen dokümanların incelenmesinden sonra olabildiğince derin ve nehir yataklarına benzer alanları belirlemeleri istenmiştir.

Resim-

Resim-5. Senaryodaki üssün konum görünümü.

Kriteler belirlenirken zayıf ve koruma sağlamayan Mars atmosferi altında zararlı Güneş ışınlarından korunmak, hem de yeraltıdaki su kaynaklarına olabildiğince yakın olmak kıstasları dikkate alınmıştır. Öğrencilerin yaptığı araştırmalarda;

1. Derinliği nedeniyle doğrudan ultraviyole (UV) ışınlarından koruma sağlayabilecek,

2. Keşif uydularından alınan derinlik ve infrared resimlerinde sondaj vb. su araştırmalarında olası yer altı sularına yakın olabilecek,

3. Habitat sistemlerini zararlı UV ışınlarından koruyucu kaya altı seralarının yapılabileceği,

4. Küçük çaplı meteorlar yağmurlarından koloni yerleşim alanını koruyabilecek, mikro meteor yağmurlarında kolayca örtü ve gizleme sağlayabilecek yer olarak Valles Marineris bölgesi seçilmiştir.

“Akıncı Üssü” olarak işaretlenen bölgenin koordinatları 5.660 metre derinlikteki vadide bulunan 2 Km. genişliğindeki isimsiz kraterin güney yamacıdır. Üssün kurulacağı yerin vadi tabanı genişliği 60 Km. dir. Üssün güney doğuda bulunan ara yükseltilere uzaklığı 3,87 Km, vadi yükseltisine uzaklığı ise 15 Km. dir.

Krater çarpması nedeniyle toprak oluşumlarının çarpışma sonrası kalkan ve geri çöken tozlardan dolayı yeraltı serası için kolay tüneller açılabileceği, aynı noktaya ikinci bir meteorun düşme ihtimalinin imkansız olmasa da görece düşüklüğü göz önünde bulundurulmuştur.

Akıncı Üssü Koordinatları:

Resim-

Resim-6. Akıncı Üssü koordinatları resimde görüldüğü gibidir.

Nitekim söz konusu bölge uzun zaman önce her ne kadar tektonik yer hareketlere maruz kalmışsa da, meteor izlerinin yoğun ve belirgin olarak izlenmediği bir alandır. Bu da Mars yüzeyinde bir zamanlar var olduğu öne sürülen suyun yoğun meteor yağmurlarından çok sonra yeraltına sızdığıdır.

Resim-

Resim-7. Google Earth Mars kısmına geçiş uyarı ekranı.

Senaryoda anlatılan Akıncı Üssü’nün yerini Google Earth programında görmek için aşağıda verilen *.rar dosyasını indirip açarak çalıştırınız. Bilgisayarınızda Google Earth uygulaması var ise yukarıdaki pencere açılışta sizi karşılayacaktır. Varsayılan olarak Dünya kısmına tanımlı olduğu için çıkan pencerede “Mars Gezegeni’ne geç” butonunu tıklamanız kafidir. Bilgisayarınızda kurulu değil ise buraya tıklayarak indirip kurabilirsiniz.

Dosya: Akıncı Üssü Google Earht Kmz dosyası indir

Proje ve senaryo kapsamında LMP’de YM7XKA öğrencilerinin ana görevleri

YM7XKA’ya verilen görev kıstasları ana başlıklarıyla aşağıdaki şekilde belirlenmiştir.

1. Astronotlar için geliştirilen uzay elbiselerini incelemek ve sesli haberleşme ve SCADA benzer sistemleri ile ilgili AR-GE faaliyetlerine katkı sağlamak,

2. Astronotların Mars yüzeyine başarılı inişlerinden sonra mevcut besin stoklarını destekleyici habitat sistemleri geliştirmek,

3. Mars yüzey araştırma görevlerinde astronotlara yardımcı olacak, keşif yardımcısı olabilecek görsel ve uzaktan kumanda edilebilecek, küçük boyutlu ve taşınabilir (maksimum 50 cm) keşif yardımcısı araç geliştirmektir.

Son olarak…

Çalışmayı denemek isteyenler için son olarak fiyat ve malzeme listesini de ekledim. Proje diğer okullarda da arzu edildiğinde çok detaylı olmadan da sadece elbise ve haberleşme sistemleri kullanılarak da modellenebilir.

Resim-

Resim-8. Maliyet listesi.

Teşekkür…

TA7EBUzun soluklu bir yazı dizisinin daha sonuna geldik. Projede; dernek, yaş, meslek, mevki makam ayrımı gözetilmeden herkesin imkanları vesilesinde destek verip, bir ucundan tuttuğu bu çalışmanın gerçeklenmesi kadar, ayrı ayrı yerlerde olunmasına rağmen mesafelerin aşarı için bir engel olamayacağını göstermesi ve ortak çalışarak bir şeyler üretmek de bizim için ayrı bir önem taşımakta. Şu ana kadar yapılan çalışmaları sizlere olabildiğince yalın bir dille ve açık olarak anlatmaya çalıştık. Bundan sonraki paylaşımlar ise uygulamadan resim ve videolar şeklinde devam edecektir. YM7XKA kulübü için düşündüğümde kendime bile uçuk gelen Lokal Mars Projesi (LMP)’yi ortaya attığım günden bu yana; yakın dostluğunu ve daimi desteğini esirgemeyen GİTRAD – Giresun Telsiz Radyo Amatörleri ve Doğa Sporları Derneği başkanı değerli arkadaşım  Sn.Ali DEMİRALP (TA7EB) başta olmak üzere (alfabetik sırayla);

* Model uzay elbiselerinin kumaş baskı, arma ve kask desteği için Sn.Ali KAZAN’a (Giresun/TA7EM),
* Devre şeması dizayn, PCB ve kodlama için Sn.Barbaros AŞUROĞLU (USA/WB2CBA) ve Sn.Murat KAYA’ya (Kayseri/TA7AKA),
* Model PLSS iskeleti montajı için Sn.Birol ÇÖMEZ’e (Giresun/TA7BW),
* Kask temini ve yurtdışı sipariş desteği için Sn.Cenk USUL’a (Giresun/TA7BS),
* APRS uygulamaları ve montaj aşamasında teknik desteği için Sn.İsmail AYDIN’a (Giresun/TA7EA),
* Hurricane modül hibesi ve teknik destek için Sn.Levent ŞAŞMAZEL’e (USA/WW2L),
* PCB basım ve montaj desteği için Sn.Ömer YENİGÜN’e (Giresun/TA7BB),
* Proje boyunca kırtasiye ve modern baskı desteği için Sn.Özcan GÖRMÜŞ’e (Giresun),
* Projeye ilgisi ve maddi manevi desteği için Keşap Kaymakamı Sn Dr.Polat KARA’ya (Giresun),
* Baret, eldiven, tela elbise desteği için Sn.Tevfik Aydın KAZANCIOĞLU’na (İstanbul/TA1HZ),
* Mini kamera ve lojistik desteği için Sn.Yunus KARADUMAN’a (Giresun/TA1AYK),
* Firma bazında; Bilgi Ajans (Giresun), Doka Teks (Giresun), Işık Elektronik (Espiye), Karaduman Gıda (Giresun), Kazakoğlu Reklam (Tirebolu), Orijinal Elektrik (Giresun), Troika Bilgisayar (Giresun) ve TROY (USA) firmalarına,
* Giresun Üniversitesi, Eğitim Fakültesi – Fen Bilgisi Öğretmenliğinde öğrenim gören Fen Topluluğu üyelerine,
* Her aşamada bizimle beraber olup çalışan, emek sarf eden YM7XKA kulübünün değerli genç üyelerine teşekkürü bir borç bilirim.

Güncelleme: Bu çalışmanın yeni versiyonu Dünyadaki Mars Projesi olarak https://marsonearthproject.org/ adresinden devam etmektedir.

Yazı dizisinin diğer bölümleri:

Lokal Mars Projesi (LMP) 1.Bölüm / (Google Translate – English Lang.)
Lokal Mars Projesi (LMP) 2.Bölüm / (Google Translate – English Lang.)
Lokal Mars Projesi (LMP) 3.Bölüm / (Google Translate – English Lang.)
Lokal Mars Projesi (LMP) 4.Bölüm / (Google Translate – English Lang.)
Lokal Mars Projesi (LMP) 5.Bölüm / (Google Translate – English Lang.)
Lokal Mars Projesi (LMP) 6.Bölüm / (Google Translate – English Lang.)
Lokal Mars Projesi (LMP) 7.Bölüm / (Google Translate – English Lang.)
Lokal Mars Projesi (LMP) 8.Bölüm / (Google Translate – English Lang.)
Lokal Mars Projesi (LMP) 9.Bölüm / (Google Translate – English Lang.)
Lokal Mars Projesi (LMP) 10.Bölüm / (Google Translate – English Lang.)
Lokal Mars Projesi (LMP) 11.Bölüm / (Google Translate – English Lang.)
Lokal Mars Projesi (LMP) 12.Bölüm / (Google Translate – English Lang.)

Beğen  3
Yazar

TAMSAT Yönetim Kurulu İdari Başkan Yardımcısı. Çağrı İşareti: TA2IRU

Bir Cevap Yazın

E-posta hesabınız yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Yapılan Yorumlar ( 7 )