Çalışma odamız/köşemiz ve alet-edevatlarımız da tamamlandığına göre şimdi de konuşmaktan öte neler yapabiliriz onları görelim. Bir amatör telsizci için haberleşme her şeyden önemli ise platform ve cihaz ayrımı yapmadan her tür haberleşmeyi kullanmaya açık olmalı, ön yargılarımızdan sıyrılmalısınız. Unutmayın ki bir radyo amatörü olmanız cep telefonu, sosyal ağlar veya anlık sohbet yazılımlarını (MSN, Skype vb.) kullanmanıza engel değildir. Aynı şekilde neyi nasıl kullanacağınıza da başkaları değil, siz karar verirsiniz. Bu nedenle biz burada amatörlükle ilgili var olan çalışmalara kısa kısa değinip yine tercihi size bırakalım.
Anlık Paket/Konum İzleme ve Mesajlaşma Uygulamaları
Automatic Packet Reporting System (APRS): APRS, Otomatik Pozisyon Raporlama Sistemi olarak tanımlanabilir. Ax.25 protokolü tabanlı bu uygulamada, sisteme dahil olmuş sabit veya hareketli istasyonları harita üzerinde eş zamanlı görebilir, yeni ve kendinize özel ölçek ve özellikte harita kullanabilir, sabit ve mobil istasyonlara kısa mesaj atabilir, mobil istasyonların anlık konum, hız ve yön bilgilerini görebilir, uydu/yüksek irtifa balon geçişi, anlık deprem yer ve büyüklük bilgilerini kolayca ekranınızda izleyebilirsiniz.
Bu uygulamaya paralel geliştirilen bazı model telsizlerde de (Bakınız Yaesu VX-8) APRS sistemi dahili olarak çalıştırılabilmektedir.
Web tabanlı APRS uygulaması çalıştırmak isterseniz APRS.fi veya Findu, JFindu adreslerini kullanabilirsiniz. APRS ile ilgili bir çok çalışma olduğu için hepsini buraya sığdırmak zor ama yine de değişik APRS uygulamalarına örneğin hava durumu raporları için VWGA adresine, Google Map harita tabanlı izleme için Open APRS sayfalarını inceleyebilirsiniz. Her iki web uygulamasında da bir çok gelişmiş izleme, istatistik ve sorgu alanı mevcuttur.
APRS çalışma frekansı Türkiye’de VHF bandında simpleks 144.800 MHz. olarak kullanılmakta olup, diğer ülkelerdeki frekanslar için buraya bakabilirsiniz.
APRS çalışması sadece tabiki VHF bandı ile de sınırlı değil. HF/SSB’de 10, 15, 20 ve 30 metre bandlarında faz kaydırmalı anahtarlama (Phase Shift Keying-PSK) ve (Gaussian Minimum Shifting Keying-GMSK) modlarında veya Uluslarararası Uzay İstasyonu (UUİ) üzerinden de bu çalışma yürütülebilir. (Bakınız Uİİ frekansları)
Elbette APRS için sadece UI-Wiev kullanmak zorunda değilsiniz, uygulamanın APRSISCE veya cep telefonları için de değişik yazılımlar mevcuttur.
PC için UI-Wiev yazılımını şu adresten indirerek bilgisayarımıza kurabilir, bu konuda daha önce TAMSAT sitesinde yayınlanan uygulamalar için ise aşağıdaki bağlantıları inceleyebilirsiniz.
- Mobil APRS Projesi-1
- Mobil APRS Projesi-2
- Mobil APRS Projesi-3
- Mobil APRS Projesi-4
- APRS Digipeater Nedir? (Giriş)
- APRS Digipeater-1
- APRS Digipeater-2
- APRS Digipeater-3
Link Sistemleri
EchoLink® : Bilgisayarınızdan Dünya’nın herhangi bir yerindeki radyo amatörüne çağrı yapmak, dinlemek, NASA kanalına bağlanıp astronot ve Yer konuşmalarını takip etmek hoşunuza gider miydi? Sanırım cevap kesin “evet” tir. O zaman bu uygulama tam size göre. Tabiki amaç sadece bilgisayardan çağrı yapmak değil, daha geniş bir alana ulaşım, yabancılarla HF olmadan görüşebilme, doğal afet vb. durumlarda destekleyici bir sistem olması açısından önemlidir.
Diğer yandan Türk ve yabancı amatörlerin link anlamında ilk kullandığı yazılımların başında gelmektedir. Bu uygulamayı kullanmanız için öncelikle amatör telsiz belgenizi EchoLink® otoritesine göndermeniz gerekmektedir.
Bu uygulama ile ilgili Android marketlerden indirebileceğiniz yazılımla uyumlu cep telefonlarınızdan da EchoLink® kullanabilirsiniz. Hiç telsiz sahibi olmadan bu sistem aracılığı ile bölgesinde link sistemi kurulu illerdeki veya yurt dışında herhangi bir ülkedeki radyo amatörleri ile bilgisayarınızdan çağrı yaparak görüşebilirsiniz.
Üstelik karşı tarafın size cevap vermesi için mutlaka bilgisayar başında olmasına da gerek yok. Siz bilgisayardan o telsiz sisteminden size cevap verebilir.
Bu sistemin kurulduğu bölgelerde radyo amatörlerinin kontrolünde olan bir alıcı verici telsiz topladığı sinyalleri alır ve bilgisayar ağ geçidi aracılığı ile İnternet üzerinden sunuculara gönderir. Aynı şekilde bir başka yerden sisteme giren veri de yine bu omurgayı kullanarak sizin bulunduğunuz yerdeki alıcı verici telsizden geri yayınlar. Kat edilen yol dolambaçlı gibi olsa da aradaki gecikme gözardı edilebilecek kadar düşüktür (yarım saniyenin de altında).
Yazılımı bu adresten indirerek, burada ve şuradaki anlatıma göre bilgisayarımıza kurabilirsiniz. Eğer bir Linux kullanıcısı iseniz aynı maksatla kullanılabilecek SVXLink uygulamasını buradan indirebilirsiniz.
D-Star: İngilizce “Digital Smart Technologies for Amateur Radio” kelimelerinin kısaltması olan D-STAR, Japon Amatör Telsizciler Birliği (JARL) tarafından yayınlanan sayısal ses ve veri haberleşme protokolüdür. Analog sistemlere göre çok daha iyi olsa da, mevcut sistemlerden sayısal sisteme geçiş için bu özelliğe sahip telsizlerden edinmek, role sistemlerini buna göre güncellemek ve link sistemlerini kurmak gerekmektedir.
Bir defada geçiş yapılamayacağı için de ilk geçiş sistemlerinin geriye dönük analog sistemleri de destekleyici şekilde kurulması bir zorunluluk olarak öne çıkmaktadır.
Bu konuda Türkçe ve detaylı bilgiye ANTRAK sayfalarında (1, 2, 3, 4, 5, 6) bölümler halinde yayınlanan yazılara ve son yapılan sayısal ancak analog sistemleri de destekleyen Kenwood NXR-710 röle çalışmasına da buradan göz atabilirsiniz.
Yaesu Wiress-II: 2002 yıllarında Yaesu firmasının hizmete sunduğu link sistemidir. Yaesu WIRES™ her şeyden önce ticari bir ürün yelpazesi içindedir. Bu yazılımı kullanabilmeniz için de bir PIN koduna sahip olmanız bunun yanında bir takım donanımlara (HRI-100 gibi) sahip olmanız gereklidir (Voice Over Internet Protocol-VoIP) teknolojisini kullanarak ses/data bilgisini İnternet üzerinden uzak mesafelere gönderme mantığı ile çalışmaktadır.
Bu uygulamaların tamamlanmasından sonra sizde bölgenizde böyle bir ağı dilerseniz hizmete sunabilirsiniz. Sistemin işleyişini daha iyi anlamak isterseniz burada daha önce TAMSAT’ta yayınlanan yazımıza bakabilirsiniz. Sistemin ülkemizde radyo amatörlüğünde aktif kullanımı bulunmamaktadır.
Amatör Uydu İzleme Uygulamaları
Orbitron: Bir uydu izlemek için gerekli olan telsiz ve anten dışında üçüncü seçenek de bir uydu izleme yazılımıdır. Bu yazılımların kimsi paralı kimi ise ücretsiz olarak kullanıcılara sunulmaktadır. Ücretsiz yazılımlar ile pekala ihtiyacınızı görebilirsiniz. Yazılımlar birbirinden farklı özellikler sunsa da genel anlamda kullanılacak özellikleri bellidir. Orbitron hem ücretsiz, hem de bir HRD yazılımına göre çok daha hızlı ve pratik kullanımla öne çıkmaktadır.
Türkçe dil seçeneği de olan, oldukça kolay kullanım özelliği ile benim de tercihlerim arasında olan bu yazılımı şu adresten indirerek bilgisayarınıza kurabilir, daha önce kaleme aldığımız Türkçe yazıya ise buradan ulaşabilirsiniz.
Ham Radio Deluxe (HRD): Gerek bilgisayar kontrollü telsiz uygulamaları, gerekse digital ve uydu çalışmalarını desteklemesi nedeniyle en çok kullanılan yazılımlardan biri de HRD olup, ücretsiz olarak amatörlere sunulmaktadır. Dilerseniz ek özelliklere sahip ücretli sürümü de edinmeniz mümkün. Uygulama; dijital mod çalışma için “DM780”, uydu takibi için “Satellites”, uydu takibinde Doppler etkisi nedeniyle cihazınızın Uplink/Downlink frekansının da yazılım tarafından senkronize kontrolü için “HRD Synchroniser”, anten ve rotor kontrolü için “Rotator”, uzaktan komuta için “Remote”, QSO kayıtlarınız için gelişmiş “Logbook”, ses kaydı için “Sound Recorder” gibi bir çok alt uygulamayı da barındırmakta ve her biri ayrı bir yazılım gibi çalıştırılabilmektedir.
Başlangıç için daha önce sitemizde HRD ile ilgili kaleme aldığımız yazıya buradan göz atmanızı öneririm. Yazılımın arayüzü oldukça gelişmiş ve kullanılabilir özelliktedir. Yazılımı şu adresten indirerek bilgisayarımıza bilindik kurulum prosedürlerini takip ederek kolayca kurabilirsiniz.
N2YO: Web tabanlı izleme bilgisi için buradaki sitede yer alan amatör uydu listesini kullanıp, bakıp ileri dönük geçiş zamanı ve açı değerlerini takip edebilirsiniz. Listenin sonunda yer alan “Track it” seçeneği o anlık geçişi, “Passes” seçeneği ise (eğer kendi koordinat bilgilerinizi girmiş iseniz) size en uygun geçiş zaman ve açı bilgilerini gösterecektir. Zaten liste üzerindeki sarı renk tonları da bir bakışta uygun günü ve zamanı seçmenize kolaylık sağlamak için farklıdır. En parlak sarı olanlar en uygun zaman ve açı değerleridir.
Yönlü bir anten kullanıyorsanız yükseliş (elevator) açısı 20 derece ve üzeri olan seçeneklere bakmanızı öneririm. Listenin hemen sonundaki “Details” butonuna bastığınızda ise sağ tarafta uydu geçiş izi harita üzerinde çizilerek gösterilecektir.
Dijital Mod/Paket Radyo Uygulamaları
Başlı başına bir konu olması nedeniyle genel hatlarıyla değinmek istediğim dijital/paket radyo uygulamaları; yerine göre sesli haberleşmeden çok daha fazla radyo amatörlerinin ilgisini çeken uygulamalar barındıran devasa bir dünyadır. Yapılan faaliyet ismi gibi veri haberleşmesidir. Çalışmada klavyenizden girdiğiniz yazılar karşı istasyona telsiz RF sistemi üzerinden aktarılır ve karşı istasyonun da yazdıkları aynı yolla size ulaşıp ekranınızda izlenir.
Özellikle evlerde gece herkes uyurken sesli haberleşmeye göre daha sessizdir ve duyulan tek ses klavye tıkırtınızdır. Zaten sesli haberleşme olmadığı için sinyali kulağınızda duymanıza da gerek yoktur. Kimine göre bu ses epey kulak tırmalayıcı olsa da, alışınca size ninni gibi gelecektir. Şahsen ben seviyorum bu sesleri.
Digital modların bir diğer güzel yanı da sesli haberleşme ile kıyaslandığında çok daha düşük güçler ile çok uzak mesafelerle QSO yapabilmenizdir. Belki atmosferin propagasyon durumuna bağlı olarak 100 Watt ile ulaşamayacağınız birçok yere 2-5 Watt ile çalışmanıza rağmen çok rahat bir şekilde ulaşabilirsiniz.
Bu size garip geldiyse hemen çok basit bir şekilde deneyebilirsiniz. Hadi biraz yaramaz çocuk olalım 🙂
Aşağıda ses örneklerini verdiğim dijital modlardan örneğin PSK31 için olanı açın. Duyduğunuz sesi; bir ses kaydediciye veya cep telefonunuza kaydedin. Daha sonra önce Ham radio Deluxe (HRD) yazılımını, sonra üst menülerden DM780’i tıklayarak çalıştırın.
Henüz donanım bağlantınız olmadığından “HRD is not connected to a radio, connection failed” hatası ile ilgili gelen mesajları köşesindeki kırmızı çarpı işaretine basarak kapatın. DM780’de üst solda görünen “Sound Card” seçeneğine ve açılacak pencerede “Options” seçeneğine tıklayın. Genel ayarlar penceresinde “Soundcard” bölümüne geçin ve ses kartınızla ilgili “Input (Receive) Device:” ayarların doğru olup olmadığını kontrol edin. Ya da bunu bir kenara bırakın ve daha basit bir kontrol yapalım. Menüden “Soundcard” linkine tıkladığınızda sol tarafa gelen pencerenin alt kısmında ve az önceki “Options” seçeneğinin yan tarafında bulunan “Monitor” tuşuna basalım.
Sol altta çıkan “Live” seçeneğine tıkladığınızda tüm mikrofon ayarlarınız doğru yapılanmış ve bir mikrofon takılı ise sese göre değişen bir akış görmelisiniz. Göremiyorsanız mecburen ilk anlattığım ayar kısmını denemeniz gerekir.
Gördüğünüzü varsayarak devam ediyorum. Şimdi üst menülerden “Super Sweeper”i ardından da ses kayıt cihazınızı veya telefonunuza kaydettiğiniz sesi açın ve hafifçe mikrofona yanaştırın arkanıza yaslanın kayan yazıda geçen mesaja bakın.
Aynı şeyi “Super Sweeper” yerine yine üst menüdeki “Waterfall” seçeneğine basıp, ekranda beyaz kayan sinyali gördüğünüz yere mouse işaretçisini tıklayarak da yapabilirsiniz. (Not: Waterfall’da yan yana yazılı olan modlardan PSK seçili olmalı)
İlk çalışmanızda paket haberleşmesi sizi oldukça şaşırtacaktır. Alışkın olduğunuz VHF/UHF haberleşmesinin tersine frekansı sabit tutmanıza rağmen ekranda birçok kişinin QSO’sunu izlemeniz ve onlarla haberleşmeniz mümkündür.
Çünkü bu çalışmanın yapıldığı bandlar dar bantlar olup bir kHz’lik aralıkta bile onlarca amatör görüşebilmektedir. Asıl amacı ise frekan bandının daha etkin ve birden fazla amatör tarafından kullanılması olarak nitelendirilebilir.
Karmaşık gibi görünse de sanıldığından çok daha kolaydır. Özellikle digital mod çalışmalarında herhangi bir ara birim bağlamadan cihazdan çıkan sesi bilgisayarda yazılım açıkken mikrofona dinlettiğinizde Digital Master (DM780) uygulamasının “Super Sweeper” sekme ekranında yazışmaları görmeniz mümkündür.
Yine de kolayca üretilebilen arabirimleri kullanmanız daha kaliteli sinyal izleme için tavsiye edilir.
Dijital mod çalışmalarınızda kullanacağınız bir çok yazılım, ses kartı ve basit arabirimlerle (interface) uyumlu olarak çalışmaktadır. Bu da karmaşık donanım yerine daha basit donanımlarda bu uygulamalarda çalışabileceğini anlamına gelir.
Ancak size tavsiyem, yanlış bir bağlantı vb. gibi sorunlarla karşılaşmamak ve bilgisayar donanımınızı daha stabil tutmak için farklı bir ses kartı kullanmanızdır.
Bunun için gürültü oranları birazcık yüksek olsa da USB bağlantılı küçük harici ses kartlarını da kullanabilirsiniz. Böylece tek ses kartı kullanmanız durumunda dijital mod çalışmaları dışında sürekli ses kartı ayarı yapmak veya donanım seçmek zorunda kalmazsınız.
Burada anlatılan tüm dijital modları burada anlattığımız HRD yazılımının DM780 uygulamasında kolayca kullanmanız mümkündür. Her birini tek tek detayları ile tanıtmaya zaman olmasa da en çok kullanılan PSK31 modunu biraz tanıtalım.
Diğerlerinin çalışma mantığı bazı özellikleri hariç aynı olmakla birlikte son kullanıcı yazılımlarda çok da bu detayları ve teknik terim karmaşasının içinde boğulmasına gerek yoktur. Cihaz ve bilgisayarınızı açarsınız sinyali görür seçer ve ekranda gelen mesajı otomatik olarak dekode etmeye başlarsınız. Gönderirken ise yapacağınız tek şey doğrudan klavye ile metin girmek veya hazır kalıplardan dilediğinizi tıklayıp otomatik göndermektir hepsi bu.
PSK31: Faz kaydırmalı anahtarlama olarak Türkçe’ye çevrilen Phase Shift Keying (PSK) serisinde; PSK kelimesinden sonra gelen rakamlar Hertz (Hz) cinsinden o modun kullandığı band genişliğini ifade etmektedir. Örnek olarak PSK31’de band genişliği 31 Hz. dir, yani normal şartlarda bir SSB sinyalinin işgal ettiği 2.4 Khz lik şelale (waterfall) alanda 15’e yakın sinyal izlenebilir.
PSK63’te PSK31’e oranla daha fazla veri alınabildiği, kötü koşullarda çözümleme yetisi ve yarışmalar için uygunluğu söz konusu olsa da en çok kullanılan yine PSK31’dir. Donanım ve anteniniz kadar atmosfer de iyi ise PSK31’e oranla dört kat daha geniş ve hızlı olan PSK125’i de tercih edebilirsiniz. PSK31 (BPSK) modunda çağrı örneği için buraya, PSK31 (QPSK) modunda çağrı örneği için buraya tıklayabilirsiniz.
Aşağıda yazılan birden fazla dijital modu görünce hangi yazılımları kullanabileceğiniz konusu gündeme gelebilir. Bu konuda bir çok yazılım mevcut olmakla birlikte hangisini kullanacağınıza kendinizin karar vermesi daha uygun olacaktır. Deneyip amacınıza göre en pratik kullanımlı olanı seçebilirsiniz.
Bu konuda size önerim diğer digital modlarda da çalışacaksanız en azından genel modları (PSK, RTTY, SSTV vb.) destekleyen multi bir yazılım seçmenizdir. Bu yazılımlardan bazıları; Hamscope (PSK31, BPSK31, QPSK, RTTY, ASCII, MFSK16, Packet ve CW desteği), BPSK31, DigiPan, WinPSK, Winwarbler, Multipsk, MixW, PSK31 Deluxe, FLDigi, QuickPSK yazılımları sayılabilir.
Yine merak ediyorsanız bu digital modların örnek ses dosyalarını bağlantılara tıklayarak inceleyebilirsiniz. RTTY, PSK31, MFSK16, AMTOR, PACTOR, PACTOR-II, G-TOR, CLOVER, HF Packet, HellSchreiber, MT63, JT65, THROB, Olivia, DominoEX, Contestia,
SSTV: Yavaş taramalı televizyon (Slow Scan Television-SSTV). Kendi içinde kullanılan modlardan en çok ve yaygın olarak kullanılanı martin ve Scottie sayılabilir. Hemen hemen her SSTV yazılımında bu modları bulabilirsiniz. Ayrıca yazılımlar sizin müdehalenize ve mod seçmenize gerek kalmadan gelen sinyali işleyip otomatik mod seçimi de yapabilmektedir.
Kullanılan yazılımlar MixW, MultiPSK, MMSSTV, Charly (Win95-98 zamanlarından), Chromapix (SSTV konusunda ilk gözağrım), DigiMaster780 (HRD ile birliktedir), InterAce SSTV (EchoLink için SSTV), ISSTV, JVComm32, WinSkan SSTV, WinPix32 sayılabilir.
Görüntü aktarma üzerine çalışan ancak çok daha hızlı ve gelişmiş olan diğer uygulamalar da Fast Scan Television (FSTV), Amateur Television (ATV) olarak sıralanabilir, lakin gerek yasal düzenlemeler ve gerekse ilgisizlik nedeniyle bu iki konuda pek de çalışma göremezsiniz.
Digital modlar elbette bunlarla sınırlı değil ancak diğerleri sivil, ticari ve askeri maksatlı kullanılan modlar da var ancak bunlar konumuzun dışında. Yine de incelemek ve yapılarını öğrenmek isterseniz Chip, ALE, PAX, PAX2, STANAG, SITOR, HFDL, SYNOP, Coquelet, Navtex veya HF Fax kelimelerini arama motorlarından araştırabilirsiniz.
Buraya kadar anlattıktan sonra yeni amatörlerimizin aklına “bu digital mod veya paket radyo çalışmalar için illa ki bir HF cihaz edinmek mi gerekiyor?” gibi bir soru gelebilir.
Öyle ya; digital mod çalışmak için henüz 12 yaşında bir öğrencinin ailesini kolayca ikna edip, ikinci eli 500-700’den, yenisi üç sıfırlı rakamlarla ifade edilen cihazlardan aldırması fazla hayal olurdu.
Sorumuza dönecek olursak cevap kısaca “hayır”, mutlaka bir HF edinmeniz gerekmiyor. Bu konuya da (paket) kısaca değinmek gerekirse; paket radyo verilerin paketler halinde bir diğer telsize RF veya diğer iletişim yolları üzerinden taşınmasıdır.
İlk çıkışı da haliyle yine bir ihtiyaçtan hasıl olmuş, İnternet’in bugünkü hız ve gelişmişliğine erişmeden önceki zamanlarda, 1990 yılında Ortadoğu teknik Üniversitesi (ODTÜ) METU Bilgi İşlem Merkezi ile ANTRAK derneği işbirliği sayesinde Türkiye’nin ilk Paket Radyo Girişi (gateway) nam-ı diğer “Kablosuz İnternet Ağı” kurulmuştur. Elbete şimdiki gibi APRS, D-Star veya Yaesu Wiress-II linklerinin olmadığı ortamda bunlar o günün şartlarında çok ciddi gelişmelerdi.
Özellikle APRS’nin gelişmesiyle birlikte önceden aktif olarak kullanılan bazı sistemler görece demode kalıp kullanımdan kalktıysa ve de nostalji olarak görülse de hala paket radyo çalışan arkadaşlarım var ve bundan büyük keyif alıyorlar. Sistem üzerinden diğer uzak mesaj panoları (Bulletin Board System-BBS)’lere bağlanmak, e-posta okumak da dahil.
VHF/UHF el telsizleriniz ile bile bulunduğunuz ilde hatta arkadaşlarınız arasında denemeler yapabilirsiniz. Bu konuda gerekli olan paket modemleri ve arabirim (TNC)’leri hazır da bulunabilir, ses kartları ile bazı çalışmalar yapılarak paket modem yerine kullanılabilirsiniz.
Bu sistemler konum ve sistemlerin durumuna göre atlama noktaları aracılığı ile başka ülkelerdeki sistemlere İnternet omurgası veya HF aracılığı ile de bağlanması mümkün.
Bu konuda çok yorum ve istek gelir ise uygun bir zamanda bu konuyu da yazılarımızda genç arkadaşlarımız için yeniden ele alabiliriz.
Gök cisimleri ile uzak mesafe çalışmaları
Hepimiz çocukken -ben ise hala- ne zaman bir su birikintisi görsek bir taş sektirmişizdir. Su ile insanın suya taş atma isteği arasında bir bağlantı olmalı. Neyse bunu psikologlara bırakıp biz konumuza dönelim.
Yazımızda daha önce de değindiğimiz gibi radyo amatörü hep uzaklara erişmek ister. Ne yaparsanız yapın içinizdeki bu hisse engel olamazsınız. İşte zamanla yer haberleşmesi radyo amatörlerine yetmeyince çok daha farklı sistemler arayışına girmişler ve meteor haberleşmesi ile EME çalışması ortaya çıkmış.
Her ikisinin de mantığı aynı yani sudan taş sektirme gibi gönderilen sinyalin meteorlardan veya Ay yüzeyinden yansıtılarak (sektirilerek) çok daha uzak noktadaki bir başka amatör ile görüşmek. Çok basit bir örnekle buna sesimizin bir vadide karşı yamaçlara çarparak geri dönmesi olarak da ele alabilirsiniz.
Meteor Haberleşmesi: Bu haberleşme çalışmasında, Yer’den gökyüzüne gönderilen radyo sinyali yaklaşık 90 km yukarıda atmosfere girip yanmakta olan meteorun, etrafında oluşan iyonize buluttan sekip Dünya’ya yansır. Bazen milisaniyelik düzeyde gerçekleşen bu yansıma pek tabi ki sesli haberleşmeye tam anlamıyla imkan tanımaz. Bilin bakalım o zaman ne devreye giriyor?
Tabi ki yukarıda anlattığımız digital modlar. Bir saniyede konuşamazsınız ama o bir saniyede onlarda kelimeyi dijital modda yazılı olarak karşı istasyona aktarabilirsiniz. Yılın belli zamanlarında gerçekleşen meteor yağmurları da adeta bu konuda çalışan radyo amatörleri için kaçınılmaz bir fırsat sunmaktadır.
All band olarak adlandırılan bir cihazınız ve bir 5-6 elemanlı bir Yagi anteniniz var ise gönderme için yetmese de özellikle alt band FM alanında izleme amaçlı bu konuda basit çalışmalar yapabilirsiniz.
Meteorların radyo amatörlerinin kullandığı sistemlere benzer sistemlerle izlenmesi, saçılım ve sayımları gibi tekniklerle çalışma yöntemine ise “MeteoScatter” adı verilmekte olup, astronomi ve uzay bilimlerinin inceleme konusudur. Dilerseniz astronomi ve uzay çalışmalarındaki yeri hakkında TAMSAT-Bilim sitesinde daha önce yayınlanan yazılara ulaşabilirsiniz.
Earth-Moon-Earth (EME) olarak adlandırılan çalışmada ise; meteor haberleşmesinden farklı olarak gönderilen sinyal, doğrudan Ay’ın yüzeyinden yansıtılır. Yer’e olan yaklaşık 380.000 Km.lik uzaklığını düşünürseniz geri dönen sinyalin ne kadar geniş bir alanda alıcı bulabileceğini tahmin edebilirsiniz. Tabi bunun da bir maliyeti var. O da daha yüksek çıkış gücü, daha iyi ve kazançlı Yagi türü yönlü antenler gerektirmesi.
Yine de yapılamayacak bir çalışma değil, ancak o zamana kadar biraz daha yeni amatörlerin kendilerini geliştirmelerinde fayda var. Bu konuda yabancılar kadar olmasa ve sesleri pek çıkmasa da ülkemizde çalışan radyo amatörlerimiz de mevcut.
Beacon Çalışmaları
Zayıf Sinyal İzleme Uygulamaları
Yazılım Tanımlı Radyo (Software Defined Radio-SDR): Alıcı devrelere meraklıysanız ve bunların bazılarını kendiniz de denemek istiyor fakat nereden başlayacağınızı bilmiyorsanız SDR tam size göredir. Diğer karmaşık devrelere çok daha az malzeme gereksinimi, çok fazla ayar gerektirmemesi ve malzemelerinin kritik olmaması, sadece kristal değeri ile oynayarak birden fazla band ve frekansın izlenebilmesi SDR’i öne çıkaran önemli hususlardandır.
Öyle ki SDR geleceğin telsiz teknolojisi olarak gerek askeri ve gerekse sivil bir çok uygulamada şimdiden yerini almıştır. Uydu haberlerine meraklı iseniz SDR çalışmalarının artık uydularda da yer aldığını fark etmişsinizdir. Bu konuda daha önce hazırladığımız SDR_Sunusunu incelemenizi öneririm.
QSL Kartlar
QSL kartlar radyo amatörleri arasında haberleşmenin teyidi maksatlı kullanılan standardı 9×13 cm. olan baskılı kartlardır. Bir kültür elçisi niyetine olan bu kartlar; dışarıdan bakan birçok kişiye göre nostalji gibi görünse de, ya da “siz hala böyle tebrik kartlarını mı kullanıyorsunuz?” diye garip garip sorular soranlar olsa da QSL kartların biz radyo amatörleri için yeri hiç bir zaman nostaljide kalmayacaktır. Nedir ne değildir konusu ile ilgili detaylı bilgiyi daha önce yayınladığımız şuradaki yazıdan incelemenizi öneririm.
Son zamanlarda elektronik posta veya web tabanlı kart gönderimi de olsa da, etik olan basılı kart olarak bunların gönderilmesi ve alınmasıdır. Basılı karta dokunabilirsiniz, kağıdın kokusunu hissedebilirsiniz.
O kartı bizzat görüştüğünüz, sesini duyduğunuz veya paket veri çalışmasında yazıştığınız karşı istasyonda tıpkı sizin gibi bir radyo amatörü sizin için hazırlamış, size gönderirken kartın üzerine duyguları, sevgisini de derinden işlemiştir.
Dilerseniz buraya bakarak hazır yazılımlar (QSL Maker, QSL Card Creator, Global QSL, Alpine ) ile kolayca kartınızı hazırlayabilir veya resim işleme yazılımları (Photoshop, Corel Draw, PaintShop, hatta MSPaint bile) kullanarak kendinize özel, sizi en iyi şekilde anlatan bir kart dizaynı yapabilirsiniz.
Short Wave Listener (SWL): SWL sizlerin de bildiği gibi İngilizce “Short Wave Listener” kelimelerinin kısaltması olup, kısa dalga dinleyicisi olarak tanımlanabilir. Herhangi bir sınav gerektirmemesi ve kolayca belgenin edinilebilirliği tüm dünyada SWL’yi oldukça popüler kılmıştır.
SWL konusunu özellikle buraya ekledim. Çünkü ileriki dönemlerde yapacağınız QSO’lar neticesinde sizlere gelecek olan QSL kartların arasında radyo amatörleri kadar sizin görüşmenizi takip eden SWL’lerin de QSL kartlarını göreceksiniz. Sizlere önerim, bu kişilere de tıpkı bir radyo amatörü gibi önem vermeniz ve kartlarını karşılıksız bırakmamanızdır.Onlar için sizlerin göndereceği QSL kartlar emin olun ki çok daha değerli olup, büyük bir titizlikle koleksiyonlarında saklanacaktır.
Sevgili eşim (TA728017), kızım (TB9YDC) (TA728019) ve ben (TA728018) de birer SWL’yiz. Bu belgeyi edinmek isterseniz benden size küçük bir tavsiye. Eğer başvuru formunda kullanacağınızı belirttiğiniz cihaz olarak bir QRP yazmışsanız üşenmeyin ve “seri no” kısmını boş bırakmayıp “001” yazın. Yasal olarak kendi yaptığınız bir sistem için böyle bir zorunluluk olmamasına rağmen siz yine de yapın. Çünkü sırf bu nedenle bir aydan fazla SWL belgesinin yolunu gözlediğimizi hatırlıyorum…. Sebep, neden seri numarası yokmuş?
Etkinlik ve Özel Gün Çalışmaları
Jamboree On The Air (JOTA) ve Jamboree on the Internet (JOTI) Etkinlikleri: JOTA, Dünyada 500 binden fazla izcinin amatör radyolar aracılığı ile, JOTI ise İnternet aracılığı ile buluştuğu bir etkinliktir. Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde her yıl Ekim ayında yapılmaktadır. İlk kez yapıldığı 1958 yılından bu güne çeşitli yaş gruplarından milyonlarca izci bu şekilde aralarında bir bağ oluşturmuştur. Özelliği;
– Değişik ülkelerde bulunan izcilerin ülkelerini terk edip kıtalar aşmadan, diğer ülke izcileri ile kolayca tanışıp kaynaşabilmeleri,
– Amatör telsiz sistemleri üzerinden diğer izcilerle haberleşip dostluklar kurarak, karşılıklı iyi niyet ve barış mesajları ile kendi ülkelerini, izcilerini tanıtabilmeleri,
– Birbirlerine yeni fikir ve düşüncelerini aktarabilmeleridir.
İzcilerin yapacakları bu çalışmalarda haberleşme desteğini her zaman olduğu gibi ücretsiz ve karşılıksız olarak yine radyo amatörleri sağlamaktadır.
JOTA her yıl Ekim ayının 3’üncü hafta sonunda yapılır ve yerel saatle Cumartesi sabahı saat 00.01’de başlayıp, Pazar gecesi saat 23.59’a kadar devam eden 48 saatlik bir faaliyettir.
En son Ekim 2012 ayında; 55’inci JOTA ve 16’ıncı JOTİ faaliyeti geride bırakılmıştır. Bulunduğunuz ilde izciler var ise ilgilileri ile görüşüp bu konuda bir organizasyon içerisinde yer alabilir veya var olan bir organizasyona yardımcı olmak adına bir radyo amatörü olarak dahil olabilirsiniz.
Özel gün etkinlikleri
Radyo amatörleri önemli bir yıldönümü veya özel günlerde özel bir çağrı işareti ile havaya çıkarlar. Bu etkinliklerde kullanılan çağrı işareti de o günün anlam ve önemine yakın özel bir çağrı işaretidir. Çalışmada bulunan herkes bu çağrı işaretini kullanarak haberleşmelerini gerçekleştirir. Aynı kodun çalışmada birden fazla kişi tarafından kullanılması aynı anda birden fazla band ve modda çalışma imkanı da sunar.
Bu çalışmada da olabildiğince istasyon ile iletişim sağlanarak özel günün tanıtımı yapılır ve kaydedilir ve akabinde SQL kart değişimi gerçekleştirilir. Bu çağrı işaretlerinin talep edildiği konular milli bayramlarımız olabildiği gibi deniz fenerlerinden, kalelerden, adalardan veya örneğin lösemili çocuklar için yapılan çalışmalar için de alınabilir.
Bu konuda alınacak çağrı işaretleri “TC” ile başlayıp konuyla ilgili diğer hususlar; Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü – Amatör Telsizcilik Sınav ve Belgelendirme Yönetmeliği, İkinci Bölüm – Amatör Telsiz Çağrı İşaretleri kısmı Madde-6 (c) bendinde ve aynı yönetmeliğin “Özel etkinlikler için geçici çağrı işareti tahsisi” başlıklı Madde-8‘de belirtilmiştir.
Son olarak da radyo amatörlüğünün biraz daha eğlenceli kısımlarından bahsederek yazımızı bitirelim.
Yarışmalar (Contest) : Bir veya birden fazla amatörün ekip olarak katıldığı, belirli zaman ve kurallara dayanan bir yarışma olup radyo sporu çalışmalarından biridir. Değişik band ve frekanslarda çalışmalar yapılabilir. Genel amaç belirlenen süre içerisinde olabildiğince çok sayıda farklı radyo amatörleri ile görüşmektir. Puanlaması yarışma otoritesince belirlenir ve yarışma öncesi açıklanır.
Bu tür yarışmaların sonuçları da puan hesaplamaları ve sonuç elde edilmesinden sonra bir çok web sayfası üzerinden radyo amatörleri ile paylaşılır.
Tek ya da çoklu operatör katılımı, puanlama ve çarpanlar, ödüller, belgeler ve belge alımı için gerekli kurallar, log gönderme yeri ve zamanları yarışmalar arasında farklılık göstermekte, daha cazip hale getirilerek katılımcı arttırmak için değişiklikler yapılabilmektedir. özellikle tek operatörlü olan yarışmalar yorucu olsa da diğer amatör uygulamalar gibi bu yorgunluğunda da tatlı bir getirisi alacağınız ödüllerdir.
Başarılı olmamanız için bir sebep yok zaten bildiğiniz bir işi yani QSO yapıyorsunuz. Kaçıncı olduğunuzu çok da kafanıza takmadan adrenalin ve heyecan dolu bir amatör çalışma için en az bir kere bu yarışmalara katılmayı deneyin.
Yılın hemen hemen her ayında değişik frekans bandlarında yabancılar tarafından SSB, CW/SSB, CW, PSK, PSK125, RTTY, Digital modlarda ve 2 ile 48 saat süren aralıklarda çeşitli yarışmalar düzenlenmektedir. Türk amatörler de bu yarışmalara sıkça katılsalar da bu denli büyük ve tüm Dünya amatörlerince bilinen bir yarışmamız ne yazık ki yoktur.
Amatör Radyo Yön Tayini (Amateur Radio Direction Finding-ARDF): Ya da bilinen ismi ile FoxHunt yani “Tilki Avı”. ARDF yarışması, katılan yarışmacıların önceden bilmedikleri bir arazide telsiz ve anten sistemlerini kullanarak sinyalin yönünün tayini ile hedefi bulma faaliyetidir. Düşük güçlü vericiler arazinin çeşitli yerlerine saklanır ve yarışmacılar bu amaçla yapılan basit yön bulma antenleri ile ilk hedeflerine ilerlerler.
Yurtdışında değişik yaşlarda amatörün yoğun olarak ilgi gösterdiği yarışmalar arasındadır. Bu konuda kullanılan sisteme örnek olması açısından TAMSAT sitesinde daha önce yayınlanan “LM555’li Yön Bulucu” devre yazısına buradan bakabilirsiniz.
…
İki bölümlük yazının sonuna geldik. Yazılarda bir şeyler anlatırken “ne yazık ki…” cümlesini kaç kez kullandığıma dikkat ettiniz mi? İşte en başından itibaren anlatılmak istenen de bu küçük cümlede saklı. “Ne yazık ki bizde yok” dememek için radyo amatörlüğüne ilk günlerden itibaren önem vermeli, el birliği ile geliştirilmesi için çaba göstermeliyiz.
Eskiden “Eller Ay’a biz yaya!” derlerdi, şimdi o bile çok geride kaldı ki “eller boş oturmadı Mars’a gitti”. Peki biz neredeyiz? Bir üyesi olduğumuz, devam ettiğimize göre de sevdiğimiz bu hobiye bu güne kadar neler kattık oturup düşünmek gerek. Sürekli bilgi almak yerine, öğrendiklerinizi başkaları ile de paylaşın, çalışmalarınıza davet edin, pek beceremediğimiz birlikte çalışma ve takım ruhunu geliştirin, egolarınızdan uzaklaşın, bu işin sırtından para kazanma hayallerini bir kenara bırakın…
Yukarıda saydığımız kadar çok çeşit varken kendinize bir tanesini seçin ve çalışmaya başlayın. Bilgi biriktikçe deneyiminiz de aynı oranda artacaktır emin olun.
Son olarak küçük bir dip not düşmek isterim. Sosyal ağlardan kopun, ama sosyal yaşamdan kopmayın. Hobiniz kadar sevdiklerinize de zaman ayırın, aksi taktirde an gelir zaman sevdiklerinizi sizden koparır. Görüşmek üzere.
Elinize sağlık. Mayıs ayı sınavı ile A sınıfı Amatör belgemi aldım. Çiçeği burnunda amatör olarak yazınız bana çok büyük fayda sağladı. Sizin gibi insanların çoğalması dileğiyle
73’s
TA2MJK
Beyninize, elinize ve emeğinize sağlık. Çok yararlı bir eser olmuş. TA3ATA..73