Jüpiter benzeri bir ötegezegen olan HD 80606b, 190 ışık yılı uzaklıkta Büyükayı takımyıldızında bulunmaktadır. 2001 Nisan ayında geçiş yöntemi ile keşefedilmiştir. Kütlesi 4 Jüpiter kütlesinde ve yarıçapı ise geçiş sırasında Jüpiter’den biraz küçüktür. Yoğunluğu ise yer yoğunluğundan biraz az. Yörünge dönemi 111.436 gün olan bu ötegezegenin en ilginç yanı yörünge dışmerkezliğinin (eksentirisite, e=0 ise çember, e=1 ise doğru) çok büyük olması yani çok basık bir elips yörünge.

Yıldızına uzaklığı enöte noktasında 0.876 GB (1 GB=149.5 milyon km), enberi noktasında ise 0.301 GB’dir. Bu sayılar bize eğer bu ötegezegen bizim güneş sistemimizde olsaydı enöte noktasında hemen hemen yere yakın enberi noktasında ise güneşi sıyırarak geçecekti.

Ötegezegen enberi noktasında yıldızından aldığı ışınım enöte noktasında aldığına göre 825 kez daha fazla oluyor ve atmosferindeki sıcaklık 800 K’den 1.500 K’e çıkıyor. Bu enerjiyi alan atmosferde müthiş fırtınalar oluşuyor öyleki hızları saniyede 5 km’yi aşıyor yani hızından fazla.

Resim. Yörünge ve doğrultular

Isınan atmosfer genişliyor ve ötegezegenin gündüz yüzeyinden gece yüzeyine akıyor. Bu büyük ölçekli fırtınalar dolayısıyla gezegenin dönme eksenini hemen hemen yörünge düzleminin içindedir yani yuvarlana yuvarlana yörüngesinde hareket etmektedir.

Biz bu ötegezegen üzerinde yaşasaydık, yıldızına yaklaştığında 6 saat boyunca pişecektik, şu anda gördüğümüz güneşimizin tam 30 katı büyüklünde bir yıldızımız olacaktı. Her 111 günde bir 6 saat bu felaketi yaşamak ne kadar zor olsa gerek.

Ne mutlu ki çok güzel bir gezegenimiz var.

Sevgilerimle…

Prof.Dr. Ethem DERMAN
TAMSAT