Yaptığınız uydu ne denli büyük ve ağır olursa fırlatma ücreti de o denli pahalıdır. Son zamanlarda uzay araştırmalarında olası ölçüde küçük uydular kullanılmaya çalışılıyor. 1999 yılında Kaliforniya Politeknik ve Stanford üniversiteleri küp uydu standartlarını belirlediler. Bunun sonucunda tüm ülkelerdeki üniversiteler kolayca uzay araştırmaları yapabildiler. Bizde de İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) laboratuvarlarında (USTTL) ITUpSAT-1 adlı ilk küp uyduyu yaptı ve Hindistan’dan 23 Eylül 2009 tarihinde diğer altı uydu ile birlikte uzaya gönderdi. Tüm masrafı 50.000 doları bulmayan bu uydular sayesinde kolej ve üniversite öğrencileri uydu yaparak araştırma yapar konumuna geldi.

Resim-1. İTÜ-USTTL’de üretilen ilk küp uydumuz ITUpSAT-1. (Image credit TAMSAT)

Neden küp uydu deniliyor, çünkü bunların boyutu 10 cm. küp (1U tip) şeklindeydi. Daha sonra 10x10x30 cm. (3U tip) şeklinde de yapılmaya başlandı. Büyük uydular yapan Boeing firması dahi üniversiteler yanında bu tür uydu yapmıştır. Yine bu tür uydular en çok amatör radyo uydusu yapanlara yaramıştır. Benim de kurucuları arasında olmaktan gurur duyduğum TAMSAT Amatör Uydu Teknolojileri Derneği de bir küp uydunun başta uçuş bilgisayarı olmak üzere bir çok elektronik parçasını yaparak bu çalışmalara başlamıştır.

Resim-2. Uluslararası Uzay İstasyonu ve SSOD. (Image credit NASA)

İlk küp uydu 2003 yılında Rusya’dan uzaya fırlatıldı. Ağustos 2012 tarihine kadar uzaya fırlatılan küp uyduların sayısı 75’dir. Bu yazımda size Japonların yaptıkları küp uydu fırlatma aracından söz edeceğim. Bu fırlatma aracını Uluslararası Uzay istasyonunda bulunan Japon modülü olan Kibo laboratuvarının robotik koluna monte ettiler. İlişikte gördüğünüz fotoğrafları da uçuş mühendisi olan Japon astronot Aki Hoshide çekti. Robotik kol ile alınan Küçük Uydu Yörünge Yerleştiricisi (Small Satellite Orbital Deployer – SSOD)bu küp uyduları uzaya yerleştirdi. SSOD, Japon kargo uzay aracı olan HTV ile Temmuz 2012ayında istasyona götürülmüştü. Bu şekilde 5 küp uydu yörüngeye yerleştirildi.

Resim-3. Uyduların Uİİ’den fırlatma anı. (Image credit NASA)

Bu küçük uydular hafif ve yaklaşık birkaç ayda yer atmosferine gireceğinden uzayın kirlenmesine neden olmayacaklar. Onun yerine en başta öğrencilerin bu tür çalışmalara girmesine ve küçük firmaların uzaya göndermek istedikleri küçük ve hafif yükler için çok işe yaramaktadır. Uydulardan biri Japonların FITSAT-1 uydusu yer ile optik iletişimde bulunmasını araştırmak için kullanılacak. Metin şeklindeki bilgiler ışık flaşları şeklinde yere gönderecek, bu tür testleri yapacak.

Resim-4. Fırlatma işleminden sonra uzay boşluğunda yörünge yolunda ard arda ilerleyen küp uydular. (Image credit NASA)

Diğer bir küp uydu NASA’nın TechEdSat adını taşıyor ve San Jose Devlet Üniversitesi öğrencileri bu uydu ile radyo iletişiminde bulunacaklar. RAIKO adlı üçüncü küp uydu ise kırmızıöte bölgede fotoğraf çekmesi amacı ile gönderildi. Vietnamlı öğrencilerin gönderdiği F-1 uydusu ise yeri gözlemek için üstünde bir kamera taşıyordu. Uyduların amacına baktığınızda hemen hemen hepsi öğrencilerin uzay araştırmalarına katkı yapmak olduğunu anlayacaksınız.

Resim-5. Aynı uydulardan değişik bir kare. (Image credit NASA)

Eğer sizin okulunuzun da böyle bir projesi gelecekte olursa TAMSAT derneği ile çalışmanızı öneririm, artık küp uyduları çok daha ucuza üretebiliyorlar.

Sevgilerimle…