Menu

Komşularımızı Tanıyor Muyuz?

Sanırım hangi komşular diye sormayacaksınız çünkü aynı apartmanda hemen altınızdaki veya üstünüzdeki dairede oturan komşularımızı bu çağda artık tanımıyoruz. Sözünü ettiğim yakın komşular güneş sistemi içindeki gezegenler de değil. Bugün güneşimize komşu olan yani ona en yakın olan diğer yıldızlardan söz edeceğim. “Gökyüzüne teleskopsuz veya dürbünsüz baktığınızda binlerce yıldız görürsünüz”. Ancak bu cümle benim için doğru değil.

Çünkü İstanbul’da oturuyorum ve sadece gökyüzünde 25 tane yıldız sayıyorum, o da geceyarısından sonra.

Resim-1.

Resim-1.

Gördüğümüz parlak yıldızların dünyamıza yakın olduğunu sanırız. Çünkü günlük yaşamımızda biliriz ki uzaktaki arabanın da farı sönük, yakındakinin parlaktır. Fakat bu durum gökyüzü için doğru değildir ve bilimdeki adı “Malmquist Önyargısı” olarak bilinir.

Resim-2.

Resim-2.

Büyük kütleli yıldızlar, küçük kütleli yıldızlara göre düşünemediğiniz kadar parlaktır. Yani benzer bir ifade ile karşılaştırmak gerekirse; bir TIR’ın ışığı arabadan uzak olmasına karşın baktığımızda onu daha parlak görürüz. İşte bu nedenle gördüğümüz parlak yıldızlar, bizden uzakta dev yıldızlardır.

Yere en yakın 50 yıldızı gözönüne aldığımızda bunlardan sadece 3 tanesi güneşten daha büyük kütleli ve yine sadece 7 tanesi çıplak gözle görülebilmektedir, bunların da yarısı güney yarımkürede olduğu için bizler görememekteyiz. Diğer 43 tanesini ise teleskop yardımı olmadan göremeyiz. Bu sayıların da teorik olduğunu lütfen unutmayın, yani ışık kirliliğinin olmadığı karanlık bir yerden baktığımızda da 43 tanesini göremiyoruz.

Resim-3.

Resim-3.

Komşu yıldızların çoğunun kütlesi, güneş kütlesinin yarısından daha az ve salt parlaklıkları de güneşinkinden %10’undan daha azdır. Gökyüzündeki parlak yıldızlar bizden çok uzakta ve büyük kütleli yıldızlardır. Gökbilimciler yakın uzayı çeşitli dalgaboylarında tarayarak hiç olmazsa komşularımızı iyi tanımak için çabalamaktadır. Eğer hepsini yakalayabilirsek Samanyolunda’ki yıldızların sayısını daha da duyarlı bulabileceğiz.

Sevgilerimle…

Beğen  
Yazar

Yazar: Prof.Dr. Ethem DERMAN. Ankara Üniversitesi - Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümünden emekli öğretim görevlisidir.

Bir Cevap Yazın

E-posta hesabınız yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir