Güney yarımkürede bulunan Yelken (Vela) takımyıldızındaki bu bulutsuyu 1835 yılında John Herschel keşfetmişti. Vela süpernova artığının bir parçası olduğu düşünülüyor, çünkü Vela atarcasına çok yakın bir konumda. Çubuk gibi görünmesinden dolayı ona kalem bulutsusu denmiş. Bizden tam 815 ışık yılı (IY) uzaklıkta. Büyük Vela süpernovasının şok dalgaları ile oluştuğu düşünülen bulutsunun hızı bu nedenle çok yüksek, saatte 644.000 Km. Son zamanlarda hızı düşmekte olan bulutsunun hareket ettiği yön, soldan sağa doğrudur. 5 ışık yılı uzunluğunda olan bu Kalem bulutsusu, aslında ince örülmüş gaz bulutlarının oluşturduğu düzlemsel yapının kenardan görünüşüdür.

Yaklaşık 11.000 yıl önce Yelken takımyıldızında bir yıldız aniden parladı. Parlaklığı o kadar arttı ki Venüs’den 250 kez daha fazla ışık saçıyordu. O zamanki gökyüzünü seyreden insanlar, bu gizemli cismi görünce çok şaşırmış ve hayretler içinde kalmış olamalılar. Yıldız o kadar parlaktı ki gündüz dahi kolayca görülebiliyordu.

Resim. Daniel Verschatse, Santiago de Chile

Yazılı tarihten önce olduğundan o zamanlar bir süpernova patlaması; çeşitli kabile ve köylüler arasında şüphesiz sadece bir korku, batıl inanç ve masal kaynağıydı. Biz ise bugün onun büyük kütleli bir yıldızın yaşamının bittiği an olduğunu biliyoruz. Bilgili olmak ne kadar güzel, çünkü korkmuyoruz ve batıl inançlarımız yok.

Sevgilerimle…

Prof.Dr. Ethem DERMAN
TAMSAT