Bugün yani Salı gününü Çarşamba’ya bağlayan gece saat 01:26 yöresinde bir küçük gezegen (asteroid) TYC 2891-1502-1 kod adlı yıldızın önünden geçecek ve bu olay en iyi Türkiye’den gözlenecek. Bu bağlantıdaki sayfanın altına bakarsanız Ankara merkez olmak üzere hemen hemen tüm Türkiye’den bu olayı gözlemek mümkün olacak. Bu tür gökbilim olaylarını gözlemenin sonucunda ne elde ediliyor diye düşünebilirsiniz. En önemli olay asteroidin büyüklüğünü bulmak mümkün oluyor. Olay 4-10 saniye sürüyor, yani saniyeler mertebesinde. Dünyadaki tüm amatör astronomlar bu olayı şöyle gözlüyor.
Yanlarına kısa dalga bir radyo ve bir teyp alıyorlar. Kısa dalga 5, 10 ve 15 megahertz frekanslarında saat sinyali veren istasyonlar var, radyoyu onlardan birine ayarlıyor ve teybi çalıştırıyor. Gözü ile yıldız takip ediyor, yıldızın parlaklığı düşünce bağırarak sesini teybe kaydediyor. Aynı işi bir kaç saniye sonra yıldız parlaklaştığında bir daha bağırıyor.
Daha sonra teybi dinleyerek örtülmenin ne zaman başladığını ne kadar sürdüğünü ve ne zaman bittiğini buluyor.
Bu eski yöntem yerine sanırım bu işi cep telefonu ile yapmak mümkün. Saat ayarını CPS’den alarak ayarladıktan sonra ses kayıtını açmak kafi gibi geliyor bana. Benim bu teknolojiden bihaber olduğumu herkes bilir ve bilen biri bana bunu açıklayan bir mail gönderirse çok memnun olurum. Bu gözlemi için bir form var bu formu doldurarak merkeze gönderiyor. Diğer yerlerden gelen gözlemler ile birleştirilerek bilimsel analiz yapılıyor.
Örtülmeler genellikle 11-12 kadir yöresindeki sönük yıldızlarda meydana geliyor, çıplak gözle görülen yıldızlar çok nadir örtülme gösteriyor, bu da gayet doğal. O nedenle sönük yıldızları gören bir teleskopunuz olması gerekiyor.
Sanırım ATY2009’da yaptığımız 15 cm teleskoplarla 12. kadirden yıldızları görmek olası tam emin değilim. Aslında teleskopu olan bir amatör görebildiği en sönük yıldızın kaç kadir olduğunu bulabilir. Bana yazarsa bu bilgiyi verebilirim.
28 Eylül gecesi örtülecek yıldızın koordinatları RA=04 24 08 DEC=44 16 37. Koordinatlardan anlamayan kişiler için bu yıldızı nasıl bulacaklarına ilişkin yıldız haritasını buradaki adresten bulabilirler. StarryNight programı ile hazırladığım haritalar sanırım kişilere yardımcı olabilir.
Teleskopu olan tüm amatörleri bu gözlemi yapmaya davet ediyorum. Özellikle 20 cm çaplı teleskopu olanları, onlar kolaylıkla gözleyebilir bu olayı.
Örneğin Tahsin Hocam, 19 Mayıs üniversitesi, Ege üniversitesi, İkizler observatory ve daha bir çok arkadaşımın bu bilimsel etkinliğe katılacağını umuyorum. Önümüzdeki günlerde güzel bir web sayfası hazırlayacağım bu konuda. Ankara Üniversitesi Gözlemevinde iki örtülme gözledik. Eylül ayında birincisinde olay meydana gelmedi ama ikincisini çok güzel gözledik. CCD teknolojisi ile bu gözlem çok daha kolay oluyor. Geniş bilgi pek yakında web sayfasında.
Haydi astronomiye gönül vermiş dostlarım, göreyim sizi. Bulutsuz bir gece ümidi ile hepinize sevgilerimi gönderiyorum.
Prof.Dr. Ethem DERMAN
TAMSAT