Menu

Yüksek Uzay Hızlarına Sahip Yıldızlar

Bir önceki yazımda anlattığım yöntemle bulunan yıldızların uzay hızlarına gökbilimciler baktıklarında, genel olarak iki grupta toplandığını görmüşler. Ağır element bolluğu fazla olan genç yıldızlar, yaşlı yıldızlara göre daha düşük hızlara sahip. Yaşlı yıldızların yörüngeleri eliptik ve gökada düzlemi ile belirli bir açı yapmakta. Bu durum bize uzay hızlarının kimyasal bileşim ile çok yakından ilgili olduğunu gösterir.

Yüksek uzay hızına sahip yıldızlar DSY’ye göre saniyede 65 km’den daha hızlı hareket eden yıldızlardır ve bunlar üç gruba ayrılırlar. Birinci grup kaçak veya kaçan (runaway) yıldızlar adını alır. Oluşumları için ileri sürülen iki senaryo vardır: İki tane çift yıldız birbirlerine yaklaştıklarında sistemlerde parçalanma olur ve yıldızlardan biri yüksek hızda fırlatılır.

Diğer senaryo ise bir çift yıldızın birleşenlerinden biri süpernova olarak patladığında diğer bileşen yüksek hızda uzaya kaçar. Her iki senaryo da kuramsal olarak mümkün olmasına karşın, gökbilimciler ikincisini daha çok tercih ederler.

Bahse konu fotoğraf.

Fotoğrafta Hubble ile alınmış dört kaçak yıldız görüntüsü var. Yoğun yıldızlararası gazdan geçerken arkalarında parlak izler bırakmaktadırlar.

İkinci grup yüksek uzay hızına sahip yıldızlar ise “halo yıldızları”dır. Yaşlı halo yıldızları Güneş gibi dairesel bir yörüngede değil, elips bir yörüngede dolanırlar. Bu türden olan yıldızlar genellikle gökada düzlemini dik bir açı ile geçen yıldızlardır. Örneğin Kapteyn Yıldızı’nın dikine hızı saniyede -245 km, ve DSY’ye göre hız bileşenleri sırasıyla U=19, V=-288 ve W=-52 km/s’dir. Jacobus Kapteyn 1898 yılında yıldız haritalarına ve gökyüzü fotoğraflarına bakarken bu yıldızın yılda 8  yay saniyesi yer değiştirdiğini bulduğu için onun adı ile anılır. Üçüncü grup “aşırı hızlı yıldızlar” bir sonraki yazımızın konusu olacak.

Sevgilerimle…

Beğen  
Yazar

Yazar: Prof.Dr. Ethem DERMAN. Ankara Üniversitesi - Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümünden emekli öğretim görevlisidir.

Bir Cevap Yazın

E-posta hesabınız yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Yapılan Yorum (1)