Yazının beşinci bölümünde size projenin “Yer Kontrol Ekibi Simülasyon Programı” kısmını da tanıtmak istedim. Bilindiği gibi tüm uzay görevlerinde gelişmiş algoritmaların ve uzun matematiksel işlemlerin barındırıldığı yazılımlar kullanılmaktadır. Uygulamamızda da YM7XKA astronotlarına verilen görevlerin başarıyla gerçekleştirilebilmesi için, astronotların uzaktan Model Görev Kontrol Merkezi (MGKM) tarafından sürekli izlenmesi gerekmektedir. Bu ekip, senaryo gereği kontrol merkezinden gelen tüm verileri de analiz etmekte, öncelikli olarak gezegen yüzeyine gönderilen ekibi korumakta ve görevin gerçekleştirilmesine yardımcı olmaktadır.
Tüm bunların sağlanabilmesi için olayları izleyecek bir “göz”e ihtiyaç vardır. Astronottan gelen konum bilgisi, yaşamsal değerler, çevresel hareketlilikler, görev verileri, notlar, iletişim vb. toplanıp analiz edilebileceği bir ortam bu “göz”ü oluşturacaktır.
Bunun için de bir “Model Görev Kontrol Ekibi İzleme Programı” gerekmektedir. Öncelikli olarak görev gerçekleştirilmeden, ekibin eğitimi ve olaylara fikir sağlaması açısından gerçeğine yakın bir simülasyon programında çalışılması amaçlanmıştır. Simülasyon programının amacı, görev sırasında oluşabilecek durumların önceden tecrübe edilmesini sağlamak, daha doğru kararlar için önceden deneyim sağlamaktır. Uygulamada gelen verilen MGKM tarafından anlık izlenmekle birlikte bu uygulama bağımsız bir simülasyon olarak görevi daha da zorlaştırmaktadır. İlk versiyonda telemetre verilerinden tamamen bağımsız olarak çalışan bir uygulama geliştirilmiştir. İleriki aşamalarda gelen telemetre verilerinin doğrudan yazılı üzerinden izlenmesi için yazılım yeniden kodlanacaktır.
Uygulama Lokal Mars Projesi (LMP) kapsamında katkıda bulunmak üzere Visual Studio 2013 yazılımı üzerinde C# yazılım dili ile Ege Üniversitesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü öğrencisi öğrenim görmekte olan Ögetay KAYALI arkadaşımız tarafından kodlanmıştır. Simülasyon programının özelliklerine gelince;
Uydu Göstergesi
Görevin gerçekleştirileceği bir haritada, astronotların konumları, astronotların hedef konumları, merkez üs ve doğa olaylarının görüntülendiği izleme alanıdır.
Ayrıca alt kısımda yer alan “Astro 1” ve “Astro 2” seçeneği ile astronotlara yeni hedef konumlar harita üzerinden seçilerek yollanabilmektedir. Çizgiler, mevcut olaylar arasındaki doğruları çizerken, değerler ise aradaki mesafeyi metre cinsinden göstermektedir. Acil bir durumda durmak ve üsse dönme emri için yazılım ekranında ayrıca butonlar yer almaktadır.
Mars gezegeninde atmosferik doğa olaylarından olan hortumlar, kum fırtınası-demiroksit sürtünmesi sebebiyle meydana gelen statik elektrik, radyasyon, göktaşı tehlikesi ve biyolojik tehlike gibi olası tehlikeleri içermektedir.
Uygulamada doğa olayları tamamen rastgele zaman, nokta ve sürelerde gerçekleşmektedirler. Bu sebeple öngörülemeyecek olayların deneyimlenmesine de katkıda bulunulması öngörülmüştür. Örneğin bir kum fırtınası astronotun üzerinde ya da kum fırtınasının geçtiği yerin arkasında statik alan oluşma ihtimali simüle edilebilmektedir. Rastgele zamanlarda meydana gelen bu kritik durumları izleyen MGKM ekibi, astronotları telsiz ile uyarıp yönlendirmektedir.
Astronot Hayati Değerler Göstergesi
Herhangi bir beklenmedik olayla karşılaşan astronotun nabzı yükselmekte ya da sarf ettiği güce ve işin risk zorluğuna karşı nabız değerleri sürekli değişmektedir. Kritik görevlerde astronotların bu yaşamsal değerleri sürekli yer ekibi tarafından izlenir. Yer kontrol ekibi, bunlara karşı bir çözüm bulmalıdır.Astronotun nabız, batarya, oksijen, iç-dış sıcaklık ve iç-dış basınç durumunu gerçekleyerek göstermektedir. Bu uygulama PLSS’deki zamanlayıcı ile aynı zamanda başlatılmakta olup, bir görev süresi 10 dakikadır. Mavi bar grafiklerde gösterilen batarya ve oksijen de bu süre içersinde tükenirken görsel olarak ekibe bilgi sunmaktadır.
İletişim Kanalı
Programın alt kısmında yer alan “İletişim Kanalı”, gerçekleşen tüm olaylar hakkında bir veri akışı sağlamak amaçlı eklenmiştir. Astronotla ilgili değişen bilgileri, doğa olayları tehditlerinin gerçekleşmesi (yaklaşan hortum) ve risk geçişi gibi temel düzeyde önemli bilgileri yer ekibinin dikkatine bu alanda sunulmaktadır. Bölüm bir nevi yapay zeka şeklinde hizmet vermektedir.
Yukarıda hortum riskinin astronot 1 ve astronot 2’ye yaklaştığı ve sonrasında bu tehlikenin yok olduğu bilgisi aktarılmaktadır.
Uyarı ve Astronomik Bilgi
Uyarı bölgesi “İletişim Kanalı”ndan harici olarak gerçekleşen doğa olayları hakkında mevcut uyarıları gösterir.
Astronomik Bilgi bölgesi ise, Yer ile astronotlar arasında gerçekleşecek olan sürenin simüle edilebilmesi için gerekli değerleri döndürür.
Görevler ve Notlar
YM7XKA astronotları için örnek toplama, intikal, haberleşme sistemi kurulumu, keşif, rover bakım gibi görevler belirlenmiş, standart formları hazırlanmış ve dokümante edilmiştir. Bu alanda seçilen görevlere göre içerikler gösterilir, gerçekleştirildiğinde onaylanmakta ve boş bir alana kişisel çeşitli notlar girilebilmektedir. Aynı balan kullanılarak astronotların görev öncesi hazırlığı ve kontrolü astronotları hazırlayan yardımcılar ve görev kontrol arasında telsiz haberleşmesi ile tamamlanarak test edilmektedir.
Görev sonunda raporlama yapıldığında tüm bunlar her astronot için ayrı ayrı rapor çıktısı ile kayıt altına alınmakta, görev videoları ile birlikte arşivlenmektedir. Kaynak kodlar ve yazılımın çalıştırılabilir sürümü yazı dizisi sonunda verilecektir.
Yazı dizisinin diğer bölümleri:
Lokal Mars Projesi (LMP) 1.Bölüm / (Google Translate – English Lang.)
Lokal Mars Projesi (LMP) 2.Bölüm / (Google Translate – English Lang.)
Lokal Mars Projesi (LMP) 3.Bölüm / (Google Translate – English Lang.)
Lokal Mars Projesi (LMP) 4.Bölüm / (Google Translate – English Lang.)
Lokal Mars Projesi (LMP) 5.Bölüm / (Google Translate – English Lang.)
Lokal Mars Projesi (LMP) 6.Bölüm / (Google Translate – English Lang.)
Lokal Mars Projesi (LMP) 7.Bölüm / (Google Translate – English Lang.)
Lokal Mars Projesi (LMP) 8.Bölüm / (Google Translate – English Lang.)
Lokal Mars Projesi (LMP) 9.Bölüm / (Google Translate – English Lang.)
Lokal Mars Projesi (LMP) 10.Bölüm / (Google Translate – English Lang.)
Lokal Mars Projesi (LMP) 11.Bölüm / (Google Translate – English Lang.)
Lokal Mars Projesi (LMP) 12.Bölüm / (Google Translate – English Lang.)
[…] English Lang.) Lokal Mars Projesi (LMP) 4.Bölüm / (Google Translate – English Lang.) Lokal Mars Projesi (LMP) 5.Bölüm / (Google Translate – English Lang.) Lokal Mars Projesi (LMP) 6.Bölüm / (Google Translate […]
[…] English Lang.) Lokal Mars Projesi (LMP) 4.Bölüm / (Google Translate – English Lang.) Lokal Mars Projesi (LMP) 5.Bölüm / (Google Translate – English Lang.) Lokal Mars Projesi (LMP) 6.Bölüm / (Google Translate […]
[…] English Lang.) Lokal Mars Projesi (LMP) 4.Bölüm / (Google Translate – English Lang.) Lokal Mars Projesi (LMP) 5.Bölüm / (Google Translate – English Lang.) Lokal Mars Projesi (LMP) 6.Bölüm / (Google Translate […]