"Ethem DERMAN" kategorisindeki yazılar:

“Uzayda çalışmak zor” derim her zaman, nedense gençler de hep gitmek isterler. Bugün bir başka astronot hastalığından söz edeceğim. Aşağıdaki fotoğraftaki insanlara bakıp da “bunların neresi hasta” demeyin. Uzaya çıkan astronotlar çok kısa zamanda boyları 7 cm. yöresinde uzar. Nedeni ağırlıksız ortamda çalıştıkları içindir. Yerçekimsiz ortamda omurgalarındaki boğumların arasındaki uzaklık artmaktadır. Bu ise geri kalan zamanda onlarda müthiş bir bel ağrısı yapıyor.

Messier kataloğunda M83 olarak bilinen bu gökadanın halk arasındaki adı güneyin “Fırıldak Gökadası”dır. Çünkü kuzey yarımkürede de Fırıldak Gökadası vardır. Samanyolu gibi çubuklu sarmal bir şekle sahiptir. Çubukludan kasıt merkezeden geçen bir çubuğun uçlarından sarmal kollar çıkar. Andoremeda gökadası gibi iki tane çekirdeği vardır ama bu onun iki tane kara deliğe sahip olduğunu göstermez. Tek karadelik olabilir ve onun çevresinde dolanan yıldızlar bize ikinci bir çekirdek gibi gözükebilir.

Gökbilimciler büyük kütleli yıldızların sonunun bir süpernova patlaması ile biteceğini bilirler. Ama hangi yıldızın ne zaman patlayacağını bilemiyorlar. Örneğin önümüzdeki 20 yılda hangi yıldız patlayabilir, hiç kimse bir şey söyleyemez. Nedeni de bu tür yıldızlar az yaşarlar ama yine de 700-800 milyon yıllık bir ömürde 20 yılın hiç değeri yoktur. Fakat resmi adı SBW2007 olan bu yıldız bir çok bakımdan kısa zaman önce sizinle paylaştığım SN1987A süpernovasının patlamadan önceki haline benzediği için acaba ne zaman patlayacak diye merakla bekliyorlar.

Teleskopla bakmaya Saklıkent ‘te gelen misafirlerimize nasıl fotoğraf çektiğimi göstermek için bazı çekimler yapmıştım. Ay ve Orion’un birer görüntüsü. Misafirler gittikten sonra Lovejoy kuyrukluyıldızını çektikten sonra sabah tanında bazı görüntüler almıştım ama el-ayak donduğu için odağı denetlemeyi unutmuşum. Fotoğraf alt yazısında sözünü edeceğim.

Daha önceleri size yaz ve kış üçgenini anlatmıştım ama kışın da güzel bir daire var. Bugün akşam saat 21 yöresinde güney-doğu veya gece yarısında güney yönüne bakarsanız bu güzel daireyi görebilirsiniz. Sakın bu daire değil beşgen falan demeyin. Ay bu dairenin içinde. Ay’ın ışığı görüntüyü bozmasın diye SakSafari programını yazanlar onu biraz karanlık gösteriyorlar.

Einstein amca bir yasa koydu, dedi ki eğer ışık büyük bir kütlenin yakınından geçerse bükülür. Uzun süre tartışıldı, ışık her zaman doğru bir yol kateder diyenler vardı. Bir güneş tutulması sırasında güneşe yakın bir yıldızın koordinatının değiştiği yani ondan gelen ışığın büküldüğü gözlendikten sonra bu tartışma bitmişti. Şimdi bu olayı uzayın daha derinliklerinde kullanıyor bilim insanları. Arkadaki bir gökadan gelen ışık eğer önde büyük kütleli bir galaksi varsa arkadaki gökada daha büyük ve daaha parlak gözüküyordu. İşte buna çekimsel mercek deniyor. Bildiğimiz anlamda büyük bir kütle mercek gibi davranıyor.

Kışın bu soğukta Saklıkent’e gelme planımın asıl amaçlarından biri ISON kuyrukluyıldızının (KY) fotoğrafını çekmekti. Fakat Güneşin orantısız güç kullanması sonucu o güzeli kaybettik. Onun yerine geçmez ama KY’ların hepsi güzeldir, gökyüzünde güzel poz verirler. Gökyüzünde yeni bir KY keşfettiğinizde adınızı ona verebilirsiniz. Avustralyalı Terry Lovejoy’un bulduğu bu dördüncü KY ve hepsine de adını verdi. Katalog adı C/2013 R1 olan bu KY’ı Terry 7 Eylül 2013 tarihinde 20 cm’lik schmidt türü teleskobunu kullanarak keşfetti.

Uzaya tahmin edemeyeceğiniz sayıda yüzlerce askeri veya bilimsel uydu atılıyor. Bunların hepsini tanıyalım dersek evin yolunu bulamayız ve siz de sıkılırsınız. İşte GAIA böyle bir araç değil, gökbilime büyük yararları olacak bir uzay teleskobu. Nasıl ki Kepler uydusunu son 4-5 yılda çok dile getirdiysek GAIA da öyle bir uzay teleskobu. Araştırdım ama bulamadım, neredeyse son 7-8 yıldır atılması beklenen bu teleskop sürekli olarak teknolojinin gelişmesi sonucu üzerindeki tüm aletler 2-3 kez değiştirildi ve nihayet 19 Aralık 2013’te uzaya gönderildi. Aşağıda uzun uzun anlatacağım bu uzay teleskobunu sıkılırsanız burada bırakabilirsiniz.