Gökyüzünü incelediğimiz zaman yıldızların sabit, sadece gezegenlerin hareketli olduğunu görürüz. Bu durum sizi yanıltmasın. Aslında yıldızların da bir hareketi vardır ama kısa zaman içinde onları görmeyiz. Bir yıldızın uzay hızını hesaplayabilmemiz için üç parametreyi bilmemiz gerekiyor. Birincisi onların dikine hızı ki onu tayfını aldığımızda Doppler etkisinden hemen çıkarabiliriz. İkincisi öz hareketidir.

Bunu ise, belirli bir zaman içinde gökyüzündeki koordinatlarında meydana gelen değişimden bulabiliriz. Üçüncüsü ise bize olan uzaklığıdır.

Son iki parametreyi ancak Güneş komşuluğundaki yıldızlar için bulabildiğimizden ancak bize yakın olan yıldızların gerçek uzay hızlarını bulabiliriz.

Bulunan hızın içine Güneş’in de hızı girdiğinden gökbilimciler tüm hızları, Güneş komşuluğundaki yıldızların ortalama hızına göre ölçerler. O nedenle ölçülen bu hıza Durgun Yerel Standart (DYS, Local Standard of Rest, LSR) hızı denir.

Resim. Bir cismin Güneş’e göre uzay hızı ve uzay hızının bulunabilmesi için gereken üç parametre.

Gökada koordinat sisteminde uzay hızının bileşenleri genellikle U, V ve W ile gösterilir ve birimi saniyede km’dir. U, gökada merkezine doğru, V gökadanın dönme yönünde ve W gökadanın kuzey kutup doğrultusunda ise pozitiftir. Güneş’in DYS’ye göre hız değerleri U=10.00, V=5.23 ve W=7.17 km/s’dir. Güneş’in uzay hızı ise bu bileşenlerin kareleri toplamının kareköküdür ve değeri saniyede 13.37 km’dir.

Güneş Sistemi, Samanyolu merkezi çevresinde yaklaşık dairesel bir yörüngede ve saat yönünün tersine dolanır ve hızı saniyede 220 km’dir.

Bu yörüngenin yarıçapı 26 000 ışık yılıdır. Gökada merkezi çevresinde bir yörüngesini tamamlaması için gereken zaman ise 225 milyon yıldır. Her yörünge için gereken bu zamana “Kozmik Yıl” veya “Gökada Yılı” da denir. Güneş Sistemi oluştuğundan bu yana 20 yörünge tamamlamıştır.

Her yörüngesi için Güneş 150 000 ışık yılı uzunluğunda yol kateder. Güneş’in bu yörüngesini etkileyen sadece gökada merkezindeki kütle değil, onun yörüngesi içinde kalan tüm yıldızların toplam kütlesidir. Yörünge dönemi bu kütleden hareketle saptanmıştır.

Sevgilerimle…