Menu

Radyo Astronomi – Giriş

TAMSAT-Bilim Radyo Astronomi alanına hoş geldiniz. İlk yazımızda bu iki kelimeyi özellikle bir arada kullanmaya özen gösterdim. Çünkü en güzel dostluklar bir “merhaba” ile başlarken, kalıcılık ve hoşnutluk da sıcak bir “hoş geldin” ile devam edermiş. Bu yazıda doğrudan görece karışık konulara, hesaplamalara ya da elektronik devre şema ve hesaplarına girmek istemiyorum. Bunun yerine ilk anda biraz da sohbet havasında devam edelim.

Hem böylece ziyaretçilerimizi ilk makalede kaçırmamış oluruz değil mi? Nasılsa zaman içinde konular ilerledikçe, hele ki uygulamalar safhasına geçince sizlerin de etkin katılımı ile burası daha ilgi çekici bir hale gelecek. O nedenle tanışma yazımızda acele etmemize gerek yok. Sanırım siz de aynı şeyi düşünüyorsunuz.

Öncelikle belirtmek isterim ki ben bir radyo amatörüyüm ve bir uzaman astronom ya da radyo astronom değilim. Bu konuya bir İnternet araştırmam esnasında Gökbilim Forum sayfası ile başladım. Orada kurduğumuz sıcak dostluklar, yönetici ve üye arkadaşlarımız ile kurulan samimi dostluk ortamı ile günden güne gelişti ve şimdi buradayız işte.

Radyo amatörü olmam ve radyo astronomide kullanılan çoğu tanımlar, alıcı, anten, filtre ve anten devrelerinin ilgi alanımıza girmesi, birçoğunu veya benzerini günlük amatör faaliyetlerde kullanmamız da tabiî ki ilgi de diğer bir etken oldu.

Zaman içinde gördüm ki bu konuya meraklı arkadaşlarımız oldukça fazla. Ancak ne yazık ki ülkemizde konuya özellikle uygulama alanında yeterli önem verilmemiş olması, hâlihazırda bir milli radyo teleskopun olmaması da günümüz şartlarında oldukça düşündürücü. Şimdilik umutlar TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi (TUG) projesine bağlanmış durumda.

Genç arkadaşlarımıza birçoğu bu konuyu “Uzun Dalga Radyo Astronomisi” gibi seçmeli ders olarak görmekte ancak ülke içinde tam anlamıyla uygulama şansı bulamamaktadırlar.

Gözlemlerimde; zaman içinde tanıştığımız bazı arkadaşlarımın konuyla ilgili bazı deneysel çalışmalar yaptığını ancak bunların genelde bireysellikten öte gitmediğini bir grup çalışmasına yönelmediklerini gördüm.

Diğer yandan konuya ilgili ancak yeterli Türkçe kaynak bulamayan veya elektronik bilgisi kendince arzu edilen seviyede olmadığını düşünen birçok arkadaşımızın konuya ilgisi ise çok enteresan bir konu.

Bu amaçla daha önce birkaç kez web, e-posta grupları ve e-posta listeleri denemeleri olmuşsa da sağlıklı olarak devamı sağlanamamıştır.

Bu gruplardan birine üye olarak canlanması adına bir yıla yakın zaman ve emek harcasam da şimdilerde de bu anlamda aktif bir grup olmadığını söylemek hata olmaz sanırım.

Tabiî ki bu bireysel değil bir grup çalışmasıydı, ancak insan böyle güzel bir çalışmanın devamının gelmemesine mi üzülsün, yoksa harcanan zaman ve emeklere mi? Sonradan gördüm ki aslında farkında olmadan konumuzla ilgili çok şey öğrenmişiz.

TAMSAT-Bilim ve Radyo Astronomi

TAMSAT Derneği zaten bu konuyu daha kurulum aşamasındaki düzenlemelerde bünyesine alarak “Desteklenecek Çalışmalar” arasına yerleştirmişti.  Ankara Üniversitesi Gözlemevi’nde görevli sayın Prof.Dr. Ethem DERMAN’ın aynı zamanda TAMSAT Derneği kurucu üyelerinin arasında olduğunu biliyor musunuz?

Sanırım bu bile konuya ne kadar ehemmiyet verdiğimizi ve konuya yaklaşımda bilimsel ciddiyetini açıklamaya güzel bir örnek oluşturur. Bir takım planlamalarımız çoktan masaya yatırıldı bile ancak bunlar için biraz daha zamana ihtiyaç duyulmakta.

Nasıl bir bilgi desteği?

Konuyla ilgili çalışma yapmış bazı arkadaşlarımı da örneklerini paylaşmaları adına davet ettim. Zaman içinde onlarda yazıları ile bizlere eşlik edecekler, çalışmalarını paylaşacaklardır.

Bunun dışında uygulama safhasında TAMSAT bünyesinde bulunan ve elektronik konusunda uzman, değerli radyo amatörleri de bu çalışmalara destek konusunda yanımızda olacaklar.

Zaman içinde çalışmalara katılan arkadaşlarımızı bulundukları yerlerdeki radyo amatörü değerli dostlarımızla da tanıştırmak diğer bir husus olarak beklemekte.

Gelelim neler yapacaklarımıza…

Malumunuz evren kavramı çok geniş. Hal böyle iken bizim daracık bir alanda çalışmamız düşünülemez değil mi?

Henüz ışığını bile göremediğimiz milyarlarca kilometre ötedeki gök cisimleri şimdilik konumuzun dışında da olsa, hemen bir SETI@Home projesine dalmamış olsak da biraz daha yakın ve tanıdık gök objelerinin sinyallerini izlemek ilk ve asıl hedefimiz olacaktır.

Bu arada “yakın” derken yanlış anlaşılmasın. Kullanılan uzunluk terimleri biraz kulağa tuhaf gelebilir. Çünkü en yakın gök cismi olan Ay’ın bile (384.400) Km. olduğunu düşünürseniz, diğerleri bundan daha büyük rakamlarla ifade edilecektir.

Örneğin Güneş’in Dünyamıza olan mesafesinin (149.500.000) milyon Km,  1600’lü yıllardan beri gökbilimcilerce tanınan Jüpiter gezegeninin Güneş’e en uzak noktasının (815.000.000) Km. olduğunu bir kez daha hatırlayın.

Evet. Hedeflerimiz arasında ise bir Güneş gözlemi, Jüpiter gözlemi, Pulsarlar, Jeomanyetik fırtınalar, Hidrojen gözlemleri bunlardan bazıları olarak sıralanabilir. “O kadar uzaklıkları nasıl duyacaksınız?” diyenler olabilir.

Cevap: Çok da zor değil !

Konumuz zaten bunun nasıl yapılacağı, duyduğumuz sinyalin aslen nerden ve nasıl geldiği, bunun dışında elde edilen sinyal bilgisinin Dünya (yapay) kaynaklı olup olmadığını tespiti.

Önce genel bir bilgi birikimi ve alt yapı oluşturma adına terimler ve teorik konuları göreceğiz. Ardından Dünya’da bu konuyla ilgili neler yapılmış neler planlanıyor bunları göreceğiz. Bir süre sonra da asıl zevkli bölüm olan uygulamalı örneklere geçeceğiz.

Tabi hem anlatımlarda hem de uygulamalarda yalın bir dil kullanmaya, uygulama geliştirme safhasında da adım adım resimli seriler şeklinde konuları yayınlamaya özen göstermek amacında olduğumuzu belirteyim.

Meteo Scatter konusu da aslında bu bölüm ile ilgili olsa da özellikle o konu ayrıldı. Çünkü bu konuda radyo amatörlerinin de bazı özel çalışmalarının yayınlanması mümkün. Makale ve çalışmalarımız TAMSAT-Bilim web sayfasında bu kategori altında meslek ve eğitim çalışmalarını aksatmamak adına haftalık süreçlerde yayınlanacaktır. Bir sonraki yazıda görüşünceye kadar esenkalın.

Önemli ! Emniyet ve Güvenlik Tedbirleri

Radyo Astronomi konusu tüm katılımcılara açık bir amatör bazlı çalışmadır. Bunun yanında katılımcıların emniyet ve güvenlik konularında uyarılara mutlaka uymaları gerekmektedir.

Burada anlatılan hususlarda genelde (10-15) Volt civarında bir güç veya bilgisayar bağlantılı devrelerle yapılacak olmakla birlikte, mesleği ve işi gereği bu konuda ehil olmayan kişilerin özellikle genç arkadaşlarımızın yanlarında bir büyüklerinin nezaretinde uygulama denemelerine girişmeleri önemlidir.

Voltajlar her ne kadar küçük olsa da bilgisayar veya bir bağlantı anında hatalı bir devre elemanı yanabilir, minik patlamalar yaşanabilir, sıcak havya yanma ve yangınlara neden olabilir, antenler gerekli emniyet tedbirleri alınmadığı sürece elektrik telleri ile temas edebilir, kişi ve can kaybına neden olabilir.

Bunların biri ya da bir kaçı olacak diye bir husus yok ancak kuralımız her şeyden önce emniyet ve can güvenliği olmalı. Burada anlatılan konular amatör bazda çalışmalar olmakla birlikte eğitim ve bilgilendirme amaçlıdır. Bu nedenle doğabilecek zarar ve kayıplardan TAMSAT veya kişisel olarak bir sorumluluk yüklenilemez.

Beğen  
Yazar

TAMSAT Yönetim Kurulu İdari Başkan Yardımcısı. Çağrı İşareti: TA2IRU

Bir Cevap Yazın

E-posta hesabınız yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir