Jüpiter’in radyo dalga boyundaki gürültü fırtınalarını gözlemlemek istiyorsanız bunun için öncelikle uygun bir program gereklidir. RJPro3 uygulaması, Jüpiter gözlem planı çalışmalarınız için ihtiyaç duyabileceğiniz hemen herşeyi kapsayan bir yazılım olarak öne çıkmaktadır. Küçük boyutlu ve kullanımı kolay, kullanıcı dostu menülere sahip bu yazılım ile sizler de kolayca kendi Jüpiter radyo gözlem planınızı yapabilirsiniz. Bu yazımızda RJPro3’ü sizler için inceledik, menü ve kullanım ekranları ile birlikte açıklamalarına yer verdik.
Programı buraya tıklayarak indiriyoruz ve alıştığımız program kuruluşları şeklince kolayca kuruyorsunuz. Demo sürümünü yükleyip çalıştırdığımızda karşımıza aşağıdaki açılış penceresi çıkmaktadır bu pencerede;
Date (tarih); bölümü sistem yüklediğinde otomatik olarak bulunduğumuz güne ayarlı olarak gelmektedir. Fakat biz istediğimiz herhangi bir tarihe elle girerek gidebiliriz.
Time (zaman); dikkat edilirse saatin Türkiye’ye göre olmadığını ve Greenwich zamanına göre olduğunu görmekteyiz, bunu ayalarmasını yapamıyoruz çünkü bu sistemin içinde belirlenmiştir, program ilk çalıştığında GMT zamanına göre çalışmaya başlamaktadır. Fakat daha sonraki adımlarda kendi bölge zamanımızı da sistemimize tanıtmamız gerekmektedir. Tanıttığımız bölge zamanımıza göre;
Using real Time; butonuna tıkladığımzda zamanımız kendi saatimizi göstermeye ve buna göre hesaplamayı yapmaktadır.
Lat: ve Long; gözlemcinin bulunduğu bölgenin enlem ve boylamını göstermektedir. E ve W harfi de doğuda veya batıda olmamıza göre değişmektedir.
Açılışta bunlara ek olarak güneşin ve Jüpiter’in azimutal ve ekvatoral kordinat sistemine göre koordinatları, doğma batma zamanları ve Jüpiter penceresinde Jüpiter’in uydusu Io’nun evre durumunu göstermektedir.
Okla gösterilen butonuna tıkladığımızda gözlemci ayarlarına girmiş oluyoruz;
Bu pencerede artık kendi bölgesel ayarlarımızı yapabiliyoruz. Enlem ve boylam bilgilerimizi girebiliyor ve Greenwich’e göre zamanımızı System Clock Time Zone ‘dan ayarlayabiliyoruz. Time Zone‘dan da zaman dilimini girebiliyoruz. Eğer yerel zamanımızı bilmiyorsak Detect System Time Zone kutucuğunu tıklayarak sistemin bizim boylam bilgilerimize göre zamanı otomatik olarak bulmasını sağlıyoruz.
Eğer gözlemcinin bulunduğu bölge sistemde var ise Cities sekmesinde bölgesini seçebilir, bulunduğu bölgenin zaman dilimini bilmiyorsa da Time Zone sekmesinden bunu kolayca öğrenebilir. Ok butonu ile bilgilerimizi kesinleştirip gözleme dönebilir ya da Save butonu ile tanımladığımız bölgeyi sisteme kayıt edebiliriz. Load butonu ile kayıtlı olan gözlemci bilgilerini tekrar açabiliriz. Apply ile hatalı olarak bir girdiğimiz bilgileri yeniden güncelleyebiliriz. Eğer hiç bir işlem yapma gereksinimi duymuyorsak Cancel butonu ile ekrandan çıkıyoruz.
İkinci bölümde aşağıdaki pencere açılıyor ve Jüpiterin etkin fırtınalrının oluşturduğu gürültüyü ve olası etkinliklerinin hakkında bilgi alıyoruz.
GMT Date bölümünde tanımladığımız zaman göstermekte bir önceki ve bir sonraki günlere Next Day ve Previous Day butonları ile geçebilmekteyiz. Predict Event butonu; gözlem yapılan ya da girilen tarihten bir önceki ya da bir sonraki gün için öngörülen olayların grafiği için tıklanabilir. Butonların altında yer alan grafikte üst şeritte GMT zamanı, alt şeritte de bizim tanımladığımız bölgeye ait zaman gösterilmiştir.
Grafiğin ara kısmında yer alan sarı ve lacivert bölgeler Jüpiter’in ufkun altında bulunduğu ve uflkn üstüne çıktığı bölümdür, lacivert olduğunda ise ufkun altındadır.
Arada yer alan ; sarı A , kırmızı B ,yeşil C , pembe Io A, turkuaz Io B, turuncu Io C bölgelerini, fare imleci ile üzerinde gezindiğimizde de gözlenebilme sürelerini bize göstermektedir.
Alt sekmelerde gözlem için uygun olan, Güneş için ufkun kaç derece yüksekliğinin üst sınırı ve Jüpiter’in yüksekliğinin alt sınırı için yapacağımız derece ve saat açısı cinsinden değerleri göstermektedir.
Yukarıdaki tabloda ise;
Predict Event butonuna tıkladığımzda olabilecek olan etkin faaliyetlerin başlangıç ve bitiş zamanlarını bize gösterir. Report verilere uygun rapor almak için tıklanır. Print bu verilerin yazılı belgesini almak için, Exit bu sekmeden çıkmak için tıklanır.
Ana pencere üzerindeki üçüncü sekmemizde ise Io uydusunun üçlü sisteminin merkezi meridyem boylamı ve evresine karşılık bir grafikte görüntü oluşturulur.
CML – Merkezi meridyen boylamı demektir. Yandaki Show Legend butonunu tıkladığımızda sağdaki LEGEND tablosu açılmakta ve burada grafikte gösterilen şekillerin ne anlama geldiği gösterilmektedir. Sırasıyla Io’nun hangi evresinde olduğu ve ufkun altında bulundu yeri, ufkun üstünde bulunduğu yeri, bir sonraki gün olacak olan konumunu ve son olarak hangi evrenin nerede oluşacağıyla ilgili olasılık haritası tanımını, kırmızı bölgeler yüksek olasılığı gösterirken, mavi bölgeler düşük olasılıklı bölgeleri göstermektedir. Show Scala butonu ise grafik üzerinde evre ve merkezi boylam değerlerini göstermektedir.
Dördüncü sekmemiz gösterge kapalı haritasıdır; açılan bu pencerede gözlem antenimize göre Güneşin ve Jüpiter’in konumlarını görülmektedir. Ekranın sağında ise Jüpiter ve Güneş’in konumları hakkında bilgi verilirken Plot Star butonu ile yıldızları da harita üzerinde görmekteyiz. Hemen belirtelim, burada bahsedilen antenler radyo amatörlerinin aşina olduğu single veya dual dipol anten türleridir.
Aynı zamanda gösterilecek olan yıldızların kadir derecesinden parlaklık sınırını mag sekmesiyle sınırlandırabiliyoruz. Jup Track ve Sun Track ise Jüpiter’in ve Güneşin izdüşüm hatlarını göstermektedir. Grid butonu haritanın gridlerinin gösterilmesi sağlarken harita üzerinde galaktik düzlemi de göstermek için Galactic Plane butonuna tıklanmalıdır.
Eğer kayıtlı ufuk sistemlerimize göre bu çizimin oluşmasını istiyorsak, Horizon File sekmesine ve butonuna tıklanmalıdr. Bu görüntüde gözlem antenimiz özelliklerine bağlı olarak lobelar gösterilmektedir, ister Load Ant sekmesiyle sisteme kayıtlı antenlerden birini seçelim, istersek Define Ant ile sisteme kendi antemize tanıtalım, haritada antemize ait özellikleri de görmekteyiz.
Eğer sisteme kendi antemizi giriyorsak, File sekmesinde bize seçenekler sunmaktadır ;
Buradan yeni anten kaydı yapacaksak New Antenna ‘i seçiyoruz, New Antenna bilgileri sıfırlayarak yeni anten bilgileri girmemize olanak sağlanıyor.
Load Antenna sekmesi ise var olan kayıtlı anteni seçeceksek tıklayacağımız linktir. Açılan dosyadan kayıtlı olan başka bir anten seçebiliriz. Herhangi bir anten seçip onun kayıtlı özelliklerinde bir değişiklik varsa onu yapabilriz Save Antenna ile yeni antenimizi yada eskiden sisteme kayıtlı olan biligilerini değiştirdiğimiz antenimizi kaydedebiliriz.
New Antenna linkine tıkladığımızda açılan pencerede Name bölümüne antenimizin ismini yazıyoruz. Picture‘dan elde ettiğimiz tabi bir görüntü elde ediyorsak gridleri için hangisiyse onu seçiyoruz. Etmiyorsak NONE‘ı seçiyoruz. Anten türümüze göre kaç tane lob oluşturuyorsa onun sayısını Number of Lobes‘dan giriyoruz. Eğer birden fazla lobe varsa hangisinin öne geleceğini lobe sekmesindeki yukarı ok ve aşağı ok butonlarıyla sağlıyoruz.
Anten kazancı Gain sekmesiyle gösterilirken ufuksal ve azimutsal bant aralığı yüksekliği ve azimut açısını da aşağısındaki girdilerde görebiliriz. Eğer kayıtlı bir antende bu değişikliği yapacaksak Update butonuna tıklamamız yeterli olacaktır. Böylelikle sisteme kendi antenimizde kaydetmiş olduk.
Beşinci sekmemize tıkladığımızda ise açılan pencerede, Güneş’in ve Jüpiter’in Azimuth ve Altitude değerlerinin grafik üzerinde gösterimini görmekteyiz.
Buradaki Plot Sun ile Güneş’in izdüşüm eğrisi, Plot Jup ile de Jüpiter’in izdüşüm eğrisi oluşturulur. Yine alt tarafında yükseklik ve azimut değerinin yanında zamanda gösterilmektedir.
Diğer sekmemiz EPHEMERİS ise; bize Jüpiter ve Güneş’in belirli gözlem aralıklarıyla bulundukları konumları tayin etmemize yaramaktadır.
İnterval sekmesinde dakika cinsinden bilginin kaç dakikalık aralıklarla gelmesini istiyorsak oraya bunu yazıyoruz, daha sonra Calculate (hesaplama) butonuna tıklıyoruz. Eğer çıktısını alacaksak Print’e tıklıyoruz ve bilgilerimizi aldıysak Exit ile çıkıyoruz.
Gireceğimiz Interval değeri örneğin 30 dakika ise; öncelikle bunu Invertal kısmına yazıyoruz ve Calculate dediğimizde bize tabloda doküman halinde Jüpiter ve Güneş’e ait bilgiler veriyor.
Diğer bir özellik olarak aşağıda resimde gösterilen sekme de; Jovicentirc yer sapma miktarını görmemizi yarayan bir pencereyi açmaktadır. Açılan pencerede Graph butonuna tıkladığımızda istediğimiz yıl cinsinde zaman aralığında sapma grafiğini bize oluştur. Burada From Year başlangıç yılı To Year da bitiş yılını göstermektedir.
Penceredeki grafiğe bir örnek olarak yukarıdaki grafik gösterilebilinir.
Jüpiter ve Güneş için ufukta görünürlük zamanıyla ilgili olarak sekizinci sekmeye tıklıyoruz. Bu bölümde Jüpiter-Güneş almanağı istenilen yıl için Calc sekmesiyle aylara ve zamana göre çizdirilir.
Çizimde Mavi olan bölgeler Jüpiteri, Sarılar Güneşi, Yeşil her ikisin bulunduğunu, Beyaz ise her ikisininde bulunmadığı zamanları göstermektedir.
Diğer üç sekme ise radyo gözlem anten ayarlarımıza göre Güneş’in ya da Jüpiterr’in gözlem takip sistemini ayarlamaktadır. Açılan pencerelerde kendi istediğimiz gözlem zamanlarına göre kolayca parametreler girilerek gözlem sonuçları alınabilir.
Eğer bir NASA Jove kitine sahipseniz veya bir radyo amatörü olarak daha önce anlattığımız gibi radyo ve dipol anten donanımınız var ise bu programı kullanarak kolayca Jüpiter radyo gözlem yapabilirsiniz.
Radio-Jupiter Pro3 ya da kısa adıyla RJPro3, normalde 19.95$’lık ücretli bir yazılım olup, 30 günlük deneme sürümünü buradan indirerek kullanabilirsiniz. Konu anlatımı ve programla ilgili soru ve yorumlarınızı buraya tıklayarak bize ulaştırabilirsiniz. Görüşmek üzere.
Hülya MEMİŞ
