Centaurus A, yere çok yakın eliptik bir gökadadır. Uzaklığı 12 milyon ışık yılı olan bu gökada radyo dalgaboylarında çok şiddetli patlamalar gösterdiği için etkin gökadalar sınıfına girer. Merkezinde çok büyük kütleli bir kara delik barındırır. İlk kez 1847 yılında Sir John Herschel tarafından güney yarımkürede gözlenmiştir. 160 yıl sonra bugün, onun soyadı ile uzayda dolaşan Herschel gözlem uydusu ile Centaurus A’nın gizemleri keşfedilmektedir.

Makaleyi sesli dinle (Play tuşuna basın ve bir kaç saniye bekleyin): [haiku url=”http://www.tamsat.org.tr/tr/ses/farkli_dalga_boylarinda_centaurus_A_12.mp3″ defaultpath=disabled]

Kırmızıöte dalgaboylarında ayrıntılı fotoğrafını çeken bu uydu, onun görsel fotoğraflarında kapkara gözüken merkezi bölgesini aydınlık hale getirmiştir. Çünkü yoğun toz ve gaz bulutları görsel bölgede kendini gösterirken, kırmızıöte bölgede tertemiz olur.

Herschel uydusu ile alınan fotoğrafta, gökadanın yassılaşmış iç diskinin şeklinden gökbilimciler onun geçmişte bir eliptik gökada ile çarpıştığını ortaya koydular.

Yine aynı görüntülerden gökadanın merkezi yöresinde çok sayıda yıldız doğumevleri keşfedildi. Ayrıca gökadanın merkezinden çıkan ve 15 000 ışık yılı uzunluğunda iki jet akımı da bu fotoğrafta kendini gösterdi.

Resim. Centaurus A’nın farklı dalgaboylarındaki ve bu dalgaboylarının birleşimi ile elde edilmiş görüntüleri.

ESA’nın yine uzaydaki XMM-Newton x-ışın uydusu ile alınan görüntüde de bu jetlerden birinden yüksek enerjili parlamalar saptandı. Bunun nedeni de jet akımının yıldızlararası ortamdaki madde ile etkileşmesiydi.

X-ışın fotoğrafı ayrıca bize gökadanın son derece aktif çekirdeğini ve onu saran gaz halesini göstermektedir. Her iki gözlem uydusunun gördüğü jet akımları çekirdekteki büyük kütleli kara deliğin belirtecidir.

Tam merkezde yer alan bu kara deliğin kütlesi 10 milyon güneş kütlesine eşittir. Fotoğrafı büyütüp bakmanızı öneririm.

Sevgilerimle…