Menu

Kara Delikler Yıldızları Yutarak mı Büyüyorlar?

Samanyolu dahil gökadaların bir çoğunun merkezinde, kütlesi milyon GK’nden başlayıp milyar GK’ne uzanan süper kara deliklerin varlığını bugün biliyoruz. Fakat bu kara deliklerin bu kadar kütleye nasıl ulaştıkları bilinmiyor. Bu konuda iki kuram var. Birincisi, bunlar oluştuklarında kütleleri çok büyüktü. Diğeri ise, zaman içinde büyük miktarda gazla çarpışarak veya onları yutarak büyüdüğünü ileri sürer.

Son yapılan bir çalışma da, kara deliklerin kendilerine yaklaşan bir çift yıldızın bileşenlerini parçalayarak, onlardan birini yutarak büyüdüğünü ileri sürdü.

Bu araştırmanın temeli 2005 yılında yapılan bir keşfe dayanıyor. Gökadamız içinde çok büyük bir uzay hızı ile hareket eden yıldızların geldiği yerin gökada merkezi olduğu bulunmuştu ve çekim kuvvetleri ile merkezden fırlatıldığı sırada öyle bir hıza sahiplerdi ki gökadadan kaçabiliyorlardı.

Merkezdeki kara deliğe yaklaşan bir çift yıldız onun büyük çekim kuvvetinden kaynaklanan tedirginlik etkileri ile parçalanıp, birini çalarak çevresinde yörüngeye oturtuyor, diğerini de yine büyük hızla fırlatıyordu. Yakalanan yıldız bir süre sonra bu canavarın yiyeceği oluyordu.

Aşağıdaki kara deliğin de gösterildiği temsili resimde, mavi yıldız yörüngeye yerleşirken sarı yıldızın fırlatıldığını simgelemektedir.

Resim. Temsili bir resim.

Gökyüzündeki yıldızların yüzde ellisinden fazlası çift yıldızdır. Gözlenen yüksek hızlı yıldızların sayısından ve çift yıldız oranından hareketle yapılan simülasyon,  gökada merkezlerindeki kara deliklerin kütlelerinin temel kaynağı bu olaya bağlanabilmektedir.

Söz konusu simülasyon, gözlenen yüksek hızlı yıldız üretimini (her 1000 – 100 000 yıl aralığında bir tane) doğru olarak tahmin etmektedir.

Kara deliklerin çok etkili bir yeme mekanizması var. Dolayısıyla, yaklaşık bir milyar yılda kütlelerini iki katına çıkarabilirler.

Geçenlerde sizinle paylaştığım yetim gezegenlerin oluşumu da, büyük kütleli bir cismin tedirginlik etkileri ile yanından geçen yıldızı kaparak onun çevresinde dolanan gezegeni de fırlatması ile meydana gelmektedir.

Sevgilerimle…

Beğen  
Yazar

Yazar: Prof.Dr. Ethem DERMAN. Ankara Üniversitesi - Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümünden emekli öğretim görevlisidir.

Bir Cevap Yazın

E-posta hesabınız yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir