Uzun zamandan beri fırlatılma işlemleri çeşitli nedenlerle geciken Türkiye’nin ilk yer gözlem uydusu RASAT ‘ın fırlatma işlemleri başlatıldı ve geri sayım başladı. 16 Haziran 2011 tarihinde fırlatılmak üzere Rusya Federasyonu’nda bulunan Yasny Fırlatma Üssü’ne gönderilen RASAT uydusunun aylardır heyecanla beklenilen fırlatılmasının sorunsuz bir şekilde gerçekleşmesi bekleniyor. Fırlatma kapsamında, RASAT’ın yanı sıra 5 ülkenin (İngiltere, ABD, İtalya, Ukrayna, Nijerya) uyduları da uzaya taşınarak yörüngeye yerleştirilecek.
Rusya Federasyonu’nun Kazakistan sınırındaki Yasny Fırlatma Üssü’nden yapılacak fırlatma, dünyanın en güçlü kıtalararası balistik füzelerinden biri olan SS-18’den uyarlanarak geliştirilen Dnepr fırlatma aracı ile gerçekleştirilecek. RASAT’ın dahil olacağı fırlatma, Dnepr fırlatma aracının uydu taşımak için yapacağı 17. ticari fırlatma olacak.
RASAT; Devlet Planlama Teşkilatı tarafından sağlanan kaynakla, TÜBİTAK Uzay Teknolojileri Araştırma Enstitüsü (TÜBİTAK UZAY) tarafından Türkiye’de tasarlanıp üretilen, tasarım, üretim ve test aşamalarının tamamı Türk mühendis ve teknisyenleri tarafından TÜBİTAK UZAY tesislerinde üretilen ilk yer gözlem uydusudur.
RASAT, ülke olarak uydu tasarlama, üretme, test etme ve işletme yeteneklerimizi göstermek, Türk mühendis ve teknisyenleri tarafından tasarlanarak üretilen yerli uzay ekipmanlarını uzayda test etmek ve optik uydu görüntüleri elde etmek amacıyla geliştirildi. RASAT’ın hem işlevsel hem de yapısal olarak fırlatmaya hazır olduğu, TÜBİTAK UZAY ve fırlatma aracı üreticisi firmanın tesislerinde yapılan testlerde 2010 yılında teyit edilmişti. Böylelikle, uydu teknolojilerindeki tasarım, üretim ve test yeteneklerimizin geliştirilmesi ve bu süreçte Türk mühendisler ve TÜBİTAK UZAY Enstitüsünün deneyim ve yetenek kazanması şeklindeki temel hedefe başarıyla ulaşıldı.
Rasat Uydusu Güncesinden
15-16 Ağustos 2011 (Son Hazırlıklar)
Fırlatma için geri sayımın başladığı Salı gününde, ekip oldukça heyecanlı. Salı günü büyük bir toplantı yapılıyor, Dnepr programı hakkında sunumlar ve fırlatma firmasının tanıtımları yapılıyor.
Pazartesi günü sabahı fırlatma gününün ayrıntılarını konuşmak üzere son kez bir araya gelinmişti. Günün planı ayrıntılı şekilde paylaşıldıktan ve sorumluluklar belirlendikten sonra ekipler işlerine geri dönüyorlar.
10 Ağustos 2011
Başlığın elektriksel testleri yapılıyor ve başarı ile tamamlanıyor. Artık başlık fırlatılmak üzere hazırlanmış durumda.
Resim 1. Taşıma için hazır olan başlığa, çoklu fırlatma için hazırlanan ve tüm katılımcıların ülke bayraklarının ve kurum logolarının yer aldığı etiket yapıştırılarak fotoğraf çekimleri yapılıyor. Daha sonra başlığın, Dnepr roketi için özel olarak tasarlanan taşıma aracına yüklemesi yapılıyor.
9 Ağustos 2011 (Son Hazırlıklar)
Resim 2. Sabah son iki uydunun fırlatma aracına entegrasyonu tamamlanıyor. Günün ikinci yarısında, RASAT ve diğer uyduların üstünde son ana kadar koruma amaçlı olarak kalan fakat fırlatılmayacak olan parçalar çıkarılmış. Fırlatma aracının iki platformu için elektriksel testler yapılmış.
Resim 3. Fırlatma anından sonraki ikinci en önemli adımı: Fırlatma aracının kapatılması son işlem olarak tamamlanıyor. Yaklaşık 2,5 saatlik işlem sırasında öncelikle en dıştaki başlık fırlatma aracının ilk kademesi üzerine, daha sonra da ilk kademe ikinci kademenin üzerine yerleştiriliyor.
Resim 4. Tüm bu işlemler, farklı ekiplerin sorumluluklarında sırayla yapılıyor olsa da, fırlatma aracıyla ilgili tüm operasyonlar sırasında tüm uydu ekipleri çalışmaya katılıyor.
Ve RASAT fırlatma aracına teslim ediliyor.
……
RASAT uydusunu, radyo amatörlerimiz için biraz daha yakından inceleyelim
RASAT Araştırma Uydusu, Türkiye’nin ve TÜBİTAK UZAY’ın BiLSAT uydusundan sonra sahip olacağı ikinci uzaktan algılama uydusudur. Yüksek çözünürlüklü optik görüntüleme sistemine ve Türk mühendislerce tasarlanıp geliştirilen yeni modüllere sahip olan RASAT, Türkiye’de tasarlanıp üretilen ilk yer gözlem uydusudur.
http://www.youtube.com/watch?v=Ae1RoPh-j3c
Video 1. Uydunun uçus simülasyonu.
Resim 5. Blog güncesinde uydunun son hazırlıklarına yer verilmiş (8 Ağustos). Uydu ayrılma ara yüzü RASAT ekibi tarafından uyduya takılıyor. Daha sonra uydu, fırlatma aracına entegrasyon hazırlıklarının tamamlanması amacıyla, fırlatma aracı üreticisi firma temsilcilerine devrediliyor. Fırlatma aracında yapılan elektriksel kontrollerin ardından RASAT uydusu için entegrasyon başarıyla tamamlanıyor.
RASAT Uydusu’nun Amaçları
- BiLSAT Projesi ile bir uydunun tasarımından yörüngede devreye alınmasına kadar geçen her evrede kazanılan bilgi ve beceriyi pekiştirmek,
- Güncel teknolojileri kullanarak uzay ortamına uygun sistemler geliştirmek ve uzayda başarıyla çalıştırarak bu sistemlere uçuş tarihçesi kazandırmak,
- Türkiye’nin uzaktan algılama alanında ihtiyaçlarına azami ölçüde cevap vermek,
- Türkiye’nin uzay teknolojileri için hali hazırda kullanılabilecek yeteneklerini belirleyip azami ölçüde kullanmak,
- Uydu teknolojileri konusunda yetişmiş insan gücünü arttırmak,
- Geliştirdiği kritik modüllerle Türk uzay sanayisinin ihtiyaçlarını karşılamak,
- TÜBİTAK UZAY’ın uzay amaçlı yeteneklerini Türkiye’ye ve Dünyaya kanıtlamaktır.
Uydunun Kullanım Alanları
1) Haritacılık
– 1/25.000 ölçekli haritaların oluşturulması ve güncellenmesi
– Sayısal yükseklik modeli ve ortofoto oluşturma
– Arazi kullanımını haritalama
– Kırsal kadastro
2) Afet İzleme
– Orman yangını izleme ve tahribinin haritalanması
– Su baskını haritalama ve tahmini
– Heyelan alanlarını haritalama
– Deprem sonrası yıkılmış binaların ve hasarın tespiti
– Afet yönetimi için güncel tematik verilerin oluşturulması
3) Çevre İzleme
– Orman tahribatının ve ormanlaşmanın izlenmesi
– Kıyılardaki değişimin izlenmesi
– Denizde petrol sızıntılarının belirlenmesi ve kirliliğin haritalanması
4) Şehircilik ve Planlama
– Kentsel gelişimin izlenmesi
– Kaçak yapılaşmanın tespiti
– 3 boyutlu simulasyon oluşturma
RASAT TEKNİK ÖZELLİKLER
Kütle: 93 kg
Yörünge: 700 km’de dairesel, güneşe eşzamanlı
Yönelim kontrolü: 3 eksen kontrollü
Yörünge süresi: 98.8 dakika
Ekvator geçişi yerel zamanı: 10:30
Uzamsal çözünürlük:
Pankromatik: 7.5 m
Çok bantlı: 15 m
Tahmini ömür: 3 yıl
Tayfsal çözünürlük (μm): 0.42 – 0.73 (Pankromatik)
1. Bant: 0.42 – 0.55 (Mavi)
2. Bant: 0.55 – 0.58 (Yeşil)
3. Bant: 0.58 – 0.73 (Kırmızı)
Radyometrik çözünürlük: 8 bit
Zamansal çözünürlük: 4 gün
Şerit genişliği: 30 km
Faydalı yükler:
Optik faydalı yük: Stereoskopik görme özelliğine sahip Pushbroom görüntüleyiciden oluşmaktadır.
BiLGE: Spacewire veriyolu kullanabilen uçuş bilgisayarı.
GEZGiN-2: JPEG2000 algoritmaları ile yüksek hızda çok bantlı görüntü sıkıştırma ve şifreleme yapabilen yeni nesil görüntü işleme kartı.
X-Bant Verici Modülü: 100 Mb/s iletim hattına ve 7W çıkışa sahip iletişim sistemi.
TÜBİTAK UZAY Hakkında
TÜBİTAK UZAY; 1985 yılında, uzay teknolojileri, elektronik, bilgi teknolojileri ve ilgili alanlarda Ar-Ge projeleri yürütmek amacıyla kurulmuştur. 2006 yılında Enstitünün misyonu ve vizyonu yenilenerek, ismi “TÜBİTAK Uzay Teknolojileri Araştırma Enstitüsü, (TÜBİTAY UZAY)” olarak değiştirildi.
TÜBİTAK UZAY’ın faaliyet gösterdiği alanlar şunlardır:
– Uzay Teknolojileri: Uydu sistemleri, uydu alt-sistemleri, uydu yer istasyonu alt sistemleri, uydu test ve entegrasyon sistemleri
– Elektronik: Tümdevre tasarımı, iletişim sistemleri, elektronik sistem tasarımı, elektro-optik görev yükleri
– Veri işleme: İşaret işleme, uzaktan algılama, örüntü tanıma, veri madenciliği, makine öğrenmesi.
– Güç Elektroniği: Güç kalitesi, kompanzasyon sistemleri, elektrikli motor sürücüleri, anahtarlamalı güç kaynakları, yenilenebilir enerji
Güç Sistemleri: Elektrik üretim ve iletim sistemlerinin analizi, dağıtım otomasyonu konusunda strateji araştırma ve geliştirme, dağıtım sistemlerinde gözetimli denetim ve veri toplama (SCADA) sistemleri, dağıtım sistemlerinin planlanması, tasarımı ve işletilmesi için kriter belirleme.
TÜBİTAK UZAY; küçük uyduların tasarımı, üretimi ve test edilmesi alanındaki yeteneklerin geliştirilmesine ve uzay teknolojilerinde uluslararası işbirliğinin oluşturulmasına öncelik veriyor.
——
RASAT Uydu Projesinde emeği geçen herkesi TAMSAT derneği olarak tebrik ediyor ve gönülden destekliyoruz.
Önemli! Bu yazımızdaki bilgiler ve resimler için TÜBİTAK UZAY’dan izin alınmıştır. Lütfen alıntılarınızda yazı ile birlikte bağlantı ve kaynakları eklemeyi unutmayınız.
Kaynaklar:
http://rasat.uzay.tubitak.gov.tr/root/
http://rasat.uzay.tubitak.gov.tr/about/index.htm
http://rasat.uzay.tubitak.gov.tr/blog/
http://www.uzay.tubitak.gov.tr/tubitakUzay/tr/root/
