Okullarda verdiğim konferanslarımda dile getiririm astronot olmanın ne kadar zor olduğunu ama gençlerimiz yine de uzaya gitmek isterler. Ağırlıksız ortamda astronotların çektiği çeşitli hastalıklar vardır. Bunlara çare arayan uzat tıbbı bugün ABD, Japonya ve Rusya’da çok ilerlemiştir. Size bu konuda yapılan bir deneyi anlatacağım. İnsanlar yaşlandıkça daha fazla dinlenme gereksinimi duyarlar. Çünkü vücudumuzda kemik yoğunluğu ve adalelerin kuvveti düşer. Astronotlar da uzayda benzer değişimler gösterirler ama onlarda bu değişim yeryüzündeki yaşlılara göre daha hızlıdır.

Bu süreci anlamak ve onunla mücadele edebilmenin yolu bulunabilirse uzay ajansları, yaşlılar ve gelecekte yaşlanacak nesiller için çok önemlidir. Bu amaç doğrultusunda Fransa Uzay Tıbbı ve Psikolojisi Enstitüsü 12 gönüllü bularak Fransa’da 21 gün süren bir deney gerçekleştirdi.

Bu gönüllüler tam 21 gün 24 saat boyunca başları vücutlarından 6 derece daha aşağı şekilde yatakta yattılar. Tuvalet, banyo veya temiz hava almak için hiç kalkmadılar, yatakta doğrulmalarına dahi izin verilmedi. Bu durumda vücutları ağırlıksız ortamdakine benzer şekilde tepkiler verdi. Bir anlamda uzaya göndermeden tıbbi inceleme için astronot elde etmişlerdi.

Resim. Araştırmalarda yatak açısının kontrolü. Credits: CNES–S. Levin, 2005

Ağırlıksız ortamda kemik kaybı ayda %1.5 yöresindedir. Vücutta kaybolan kemikler, bir yandan kemik kırılma riskini artırırken diğer yandan böbreklerde birikerek böbrek taşı meydana getirir. Çok astronot müthiş böbrek sancısı çekmiştir. Adalelerin kütle, kuvvet ve kaldırma gücünün kaybı ise astronotlarda yorgunluğa ve kendilerini kötü hissetmelerine neden olur. Ayrıca kalp fonksiyonlarının azalmasına ve ritminin bozulmasına yol açar. Ağırlıksız ortam ayrıca vücuttaki kan dolaşımını bozar ve çok miktarda kanın atılmasına neden olur. Bu hastalıkların dışında daha bir çok ilginç hastalıkları da vardır.

Yeryüzüne döndüklerinde ayakta pek duramazlar, yürümekte ve oldukları yerde dönmekte zorluk yaşarlar. Genellikle gözleri dik dik bakar. Bazı astronotlarda ise yere indiklerinde tansiyonları müthiş şekilde düşer. O nedenle uzaydan gelen astronotlar hemen hastaneye kaldırılarak gözlem altında tutulurlar.

Fransa’da ki bu denemeye katılan denekler bilimsel olarak dikkatlice incelendi. Uzun süre yatmaya kendilerini nasıl uyarladıkları araştırıldı. Adale ve kemik kaybına nasıl karşı koydukları çeşitli testler yapılarak ölçüldü. Bu deney iki kez daha tekrar edilecek ve gönüllüler uzun süre gözlem altında tutulacak. Yatalak hastalarda da görülen benzer belirtiler nedeniyle deney gerçekleştirilmektedir. Uzmanlar her ne kadar astronotların uzayda kaybettiklerini geri kazanıyorlar ama özellikle kemik kaybı yapısını değiştirdiği için uzun yıllar kalça kemik kırılması riski devam ediyor.

Sevgilerimle…

Özgün yazının bağlantı adresi:
http://www.esa.int/esaCP/SEMYK072Q8H_index_0.html